دوره معاملات قراردادهای آتی کالا

مقایسه معاملات آتی کالا و آتی سبد سهام ( آتی شاخص)

جهت مقایسه معاملات آتی کالا و آتی سبد سهام ( آتی شاخص) ،ابتدا به تعریف هرکدام به طور جداگانه می پردازیم.هدف از بیان تفاوت های دو بازار، کمک به درک و شناخت راحت تر بازار آتی سبد سهام است.

قرارداد آتی سبد سهام، قراردادی دوطرفه است که طبق آن، خریدار و فروشنده تعهد می‌کنند سهام پایه قرارداد را به قیمت مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند.

به‌عبارت‌دیگر، قراردادی است که برای معامله دسته‌ای از سهام مشخص با تعداد مشخص در تاریخی معین (سررسید) بسته می‌شود. قرارداد آتی سهام، به‌طور هم‌زمان از ویژگی‌های سهام و قراردادهای آتی برخوردار است.

معاملات قراردادهای آتی کالا حدود ۱۰ سال است که از طرف شرکت بورس کالا در ایران معرفی و راه اندازی شده است. از آذر ماه سال ۱۳۹۷ نیز قراردادهای آتی سبد سهام در بستر سامانه معاملات سهام آغاز به کار نمود.

به لحاظ ماهیت شباهت های زیادی بین قراردادهای آتی کالا و آتی سبد سهام (آتی شاخص) وجود دارد. در واقع کسانی که با قراردادهای آتی کالا آشنایی دارند، به راحتی می توانند در قراردادهای آتی شاخص نیز اقدام به معامله نمایند.

لازم به ذکر است تفاوت هایی بین دو قرارداد آتی کالا و آتی سبد سهام به لحاظ مشخصات قرارداد و بستر معاملات وجود دارد که در ادامه به این تفاوت ها پرداخته می‌شود. هدف از بیان تفاوت های دو بازار، کمک به درک و شناخت راحت تر بازار آتی سبد سهام است.

معاملات آتی چیست؟

قرارداد آتی یعنی الان ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم. و در واقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را بپردازیم، بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت می‌گیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند.

در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند وبرای تضمین انجام تعهد باید خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

جالب است بدانید که قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است و می‌توانیم بدون در اختیار داشتن کالا همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل بدیم و پول آن را دریافت کنیم.

این نوع معامله برای کسانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مناسب است مثل کشاورزان و تولیدکنندگان موادغذایی.

کشاورز می‌خواهد مطمئن شود در دوره معاملات قراردادهای آتی کالا فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند.

معاملات آتی کالا در جهان طرفداران زیادی دارد چرا که این بازار منافع خریدار و فروشنده کالا را تامین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند.

در واقع فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

خریداران کالا :

کسانی که به کالایی (مثلا سکه) در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی با قیمت معین پیش خرید می‌کنند.

فروشندگان کالا:

کسانی که قصد دارند در آینده کالا (سکه‌های) خود را بفروش برسانند، امروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش فروش کنند.

نوسان‎گیرها:

کسانی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (سکه) را ندارند، بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا (سکه) سود سرشاری بدست آورند.

بازار آتی به رونق اقتصاد کمک زیادی می‌کند. زیرا هم تولید کننده و مصرف کننده می‌توانند ریسک خود را کاهش دهند و هم کسانی که مایلند با ریسک بالاتر سودهای کلان کسب کنند می‌توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود برسند.

یکی از ویژگی بازارهای جهانی دوطرفه بودن آن است؛ یعنی معامله‌گر علاوه بر موقعیت خرید در موقعیت فروش هم می‌تواند کسب سود کند.

با توجه به سابقه معاملات بورس کالا در بازار بورس ایران و ابراز علاقه‌مندی برخی فعالان بازار سرمایه به این سبک از معاملات در بخش سهام، امکان معاملات آتی سبد سهام یا آتی شاخص در بازار ایران نیز از تاریخ ۲۵ آذرماه ۱۳۹۷ ایجاد شد.

در حال حاضر در بازار بورس تهران نمادهایی مانند جسی (آتی شاخص ۳۰ شرکت بزرگ)، جبانک (آتی شاخص بانک ها)، جنفت (آتی شاخص فرآورده نفتی) و … قابل معامله است.

شایان‌ ذکر است که فعال شدن معاملات آتی سبد سهام (شاخص) در بازار سرمایه و شروع فعالیت برخی کارگزاری‌ها ازجمله کارگزاری آگاه، لازم است در رابطه با معاملات آتی سبد سهام برخی نکات را به اطلاع مشتریان مشتاق برسانیم.

ساعات معاملات آتی کالا و آتی سبد سهام

در بازار آتی کالا جلسه معاملاتی از ساعت ۱۰:۰۰ آغاز می شود و تا ساعت ۱۷:۰۰ ادامه دارد.

لازم به ذکر است دوره پیش گشایش معاملات آتی کالا از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۰:۳۰ دقیقه است. در این بازه مشتری می‌تواند نسبت به ثبت، ویزایش و حذف درخواست اقدام نماید اما معامله ای صورت نمی‌گیرید. راس ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه نیز مچینگ اتفاق می افتد.

بازار آتی کالا شامل دوره پایانی است که مدت آن ۵ دقیقه پایان بازار (از ساعت ۱۶:۵۵ الی ۱۷:۰۰ ) است. در این دوره حذف سفارش، یا ثبت سفارش جدید مجاز نیست.

بنابراین کل جلسه معاملاتی آتی کالا درروزهای شنبه تا چهارشنبه ۷ ساعت است.

در روزهای پنجشنبه بازار آتی کالا از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۶:۰۰ برگزار می‌شود.

در بازار آتی سبد سهام، جلسه معاملاتی مانند بازار معاملات سهام و اوراق بهادار در روزهای شبنه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ شروع شده و راس ساعت ۱۲:۳۰ پایان می‌یابد.

دوره پیش گشایش این بازار از ساعت ۸:۳۰ الی ۹:۰۰ است که در آن معامله ای اتفاق نمی‌افتد و فقط امکان ثبت، ویرایش و حذف سفارش وجود دارد.

بنابراین گل جلسه معاملاتی آتی سهام ۴ ساعت است. همچنینروزهای پنجشنبه معاملات آتی سبد سهام برگزار نمی‌شود.

جلسه معاملاتی آتی سبد سهام، دوره پایانی ندارد.

کد معاملاتی بازار آتی

سرمایه گذاران برای فعالیت در بازار آتی کالا می بایست کد معاملات ابزار مشتقه کالا دریافت نمایند. در حالیکه برای فعالیت در بازار آتی سبد سهام تنها نیاز به اخذ کد بورسی است. فعالان می توانند با کد بورسی خود اقدام به خرید و فروش در این بازار آتی سبدسهام نمایند.

براساس ماده ۸ دستورالعمل معاملات قراردادهای آتی، بورس می‌تواند در مورد تعداد کارگزارانی که یک مشتری می‌تواند از طریق آنها معامله کند، محدودیت تعیین نماید.

درحال حاضر، در بازار آتی هر مشتری صرفاً می‌تواند نزد یک کارگزاری اقدام به کدگیری نماید و در صورتی که قصد همکاری با کارگزاری دیگری را داشته باشد، می‌تواند کد آتی خود را به شرط آنکه موقعیت باز نداشته باشد، از کارگزاری مبدا به کارگزاری مقصد انتقال دهد.

اما برای معاملات آتی سبد سهام این محدودیت وجود ندارد و فعالان می توانند از طریق کارگزاری های متفاوت اقدام به کد گیری و انجام معامله نمایند.

حساب های بانکی

در بازار دوره معاملات قراردادهای آتی کالا آتی کالا داشتن دو حساب الزامی است: یکی حساب عملیاتی (در اختیار بورس) و دیگری حساب پشتیبان (حساب شخصی).

در واقع در این بازار همواره موجودی در حساب خود معامله گر قراردارد. البته معامله گر حق برداشت از حساب عملیاتی را ندارد و بورس آن حساب را مسدود می‌کند.

معامله گر برای برداشت از حساب می‌بایست درخواست خود را به کارگزاری داده و سپس بورس در خواست انتقال وجه را از حساب عملیاتی به حساب شخصی فرد تایید نماید.

لازم به ذکر است حساب‌های معرفی شده برای معاملات آتی کالا باید از نوع حساب های قرض الحسنه یا کوتاه مدت عادی بانک سامان یا بانک ملت باشد.

لذا معامله گران نمی‌توانند نوع دیگری حساب را انتخاب کنند یا شماره حساب مربوط به سایز بانک ها را اعلام نمایند.

اما در بازار آتی سبد سهام تنها نیاز به یک حساب عملیاتی است. در واقع معامله گر موجودی را به حساب کارگزار واریز می نماید و هنگام برداشت از حساب، موجودی از حساب کارگزار به حساب عملاتی وی واریز می شود.

لازم به ذکر است حسابی که برای معاملات آتی سبد سهام معرفی می‌شود می‌تواند شماره حساب از هر بانکی که مورد تایید کارگزاری است باشد.

در بازار آتی کالا برای هر قرارداد یک اندازه قرارداد تعریف می شود. به طور مثال اندازه قرارداد برای آتی سکه ، ۱۰ سکه بود یعنی با خرید یک حجم از قرارداد آتی سکه در واقع ۱۰ عدد سکه خریداری می شد. یا در قراردادهای آتی انواع زعفران اندازه قرارداد ۱۰۰ گرم است. یعنی برای خرید یک کیلو زعفران می‌بایست در بازار آتی ۱۰ قرارداد خرید گرفته شود.

در بازار آتی سبد سهام نیز هر نماد طبق قرارداد مشخصات قرارداد، اندازه قرارداد مشخصی دارد.

در مشخصات قرارداد، تعداد دوره معاملات قراردادهای آتی کالا سهامی که هر فرد برای یک قرارداد می بایست تحویل بدهد مشخص شده است. در واقع هر فرد با خرید یا فروش یک قرارداد آتی سبد سهام به تعدادی که در مشخصات قرارداد (سهام پایه) ذکر شده است سهم تحویل می گیرد و یا می دهد.

آغاز معاملات آتی متانول در بورس انرژی

معاملات قراردادهای آتی متانول از ۱۸ اسفند سال ۱۴۰۰ در بورس انرژی آغاز و اولین بار توسط زیر مجموعه شستا معامله شد و اکنون ۱۱ کارگزاری دیگر نیز این معاملات را انجام میدهند.

به گزارش بیدار بورس، معاملات قراردادهای آتی «دوره معاملات قراردادهای آتی کالا متانول» و «نفتای‌سبک» ، با انتشار اطلاعیه‌ آنها در تابلوی قراردادهای آتی بورس انرژی ایران رسما از روز چهارشنبه ۱۸ اسفندماه آغاز و در روز اول معاملات، ۶قرارداد آتی منتشر شد که سه قرارداد با سررسیدهای ۱۷خردادماه، ۱۷تیرماه و ۱۷مردادماه ۱۴۰۱ برای کالای متانول منتشر خواهد شد.

دوره معامله اولین قرارداد دوماه و دوره تحویل آن یک‌ماه است، دومین و سومین قرارداد نیز به‌ترتیب سه‌ماه و چهارماه دوره معامله و یک‌ماه دوره تحویل دارند.

نکته: از سال ۹۲ عرضه صادراتی متانول از مسیر بورس انرژی آغاز شده بود.

کارگزاری‌های فعال در عرضه آتی متانول

قراردادهای آتی یا فیوچرز متانول و نفتا با همکاری بورس انرژی و هلدینگ تاپیکو و صبا تامین برای اولین بار راه‌اندازی شد و به ترتیب اجازه عرضه به سایر کارگزاری‌ها داده شد و در حال حاضر ۱۱ کارگزاری این معاملات را انجام می‌دهد.

مزایای معاملات آتی متانول

مهم‌ترین ویژگی قرارداد آتی این است که در کنار گزینه آتی بودن، در سررسید امکان تحویل فیزیکی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، ویژگی تحویل فیزیکی و پتانسیل صادرات وجود داشته است. اگرچه این معاملات ریالی است؛ ولی این امکان را می‌توان بررسی کرد که کالاها مستقیما در صادرات به کار گرفته شوند و شاید یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های این معامله همین نکته باشد.

برخورداری از امکان تحویل دریایی از ویژگی‌های انتظاری این شیوه قرارداد است. با توجه به ساختارهای معاملاتی، در این نوع قرارداد انتظار بر این است که در زمان سررسید بتوان کالا را به صورت دریایی تحویل گرفت و صادر کرد.

عرضه عمومی متانول

افراد حقیقی برای خرید متانول در قرارداد آتی باید کد معاملاتی خود را از بورس کالا و در عرضه عمومی از بورس انرژی دریافت نمایند و از طریق مراجعه به کارگزاران مجاز به‌صورت برخط در این معاملات مشارکت کنند. (با راه‌اندازی قراردادهای آتی برای نخستین‌بار سهام‌داران حقیقی به بورس انرژی ورود می‌کنند.)

شرایط معامله

در معاملات آتی متانول اندازه هر قرارداد ۱ تن و واحد قیمتی آن ریال به ازای هر تن بوده و ساعات معاملاتی نیز از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۱ لغایت ۱۶ و دامنه نوسان این محصول نیز منفی و مثبت ۵ است.

حداقل تغییر قیمت در هر سفارش ۱۰۰ ریال به ازای هر تن معادل ۱۰۰ ریال در هر قرارداد است و وجه تضمین اولیه آن ۲۰ درصد ارزش قرارداد به اضافه وجه تضمین اضافی است و همچنین حداقل وجه تضمین ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه می باشد.

در تمامی موارد نکول وجه التزام قراردادها ۰.۱ (یک دهم) درصد ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه نهایی است که به نفع مشتری طرف مقابل از مشتری نکول کننده کسر می‌شود و در موارد نکول، کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله طبق کارمزد مصوب سازمان بورس از مشتری نکول کننده دریافت خواهد شد.

پکیج جامع رایگان آموزش آتی سبد سهام (آتی شاخص)

با توجه به اینکه در بازار نقدی بورس فقط امکان خرید سهام وجود دارد و معمولا در روزهایی که بازار شدیدا نزولی است، امکان کسب سود از بازار وجود ندارد، این نیاز احساس می شد تا بستری در بورس اوراق بهادار تهران فراهم شود تا معامله گران علاوه بر موقعیت خرید امکان اخذ موقعیت فروش نیز داشته باشند تا بتوانند در بازارهای نزولی با اخذ موقعیت فروش، سود کسب کنند. به عنوان مثال در سال 97 اصلاح شدید شاخص کل از 9 مهر ماه آغاز شد و تا 1 دی ماه نیز ادامه یافت. در این مدت که کمتر از 3 ماه به طول انجامید شاخص کل با اصلاح 42500 واحدی روبرو شد. در این مدت افرادی که در بازار سرمایه فعال بودند نه تنها سودی نکردند بلکه بخش زیادی از سود خود را هم که در تابستان به دست آورده بودند، از دست دادند. آتی سبد سهام یا آتی شاخص از 25 آذر ماه 97 راه اندازی شد. در این پکیج ویدیویی جامع که با کیفیت Full HD در مدت زمان 40 دقیقه تهیه شده است، به آموزش آتی سبد سهام یا آتی شاخص می پردازیم که می توانید به رایگان دانلود نمایید.

آتی سبد سهام یک بازار دو طرفه است. یعنی معامله‌گر علاوه بر موقعیت خرید، در موقعیت فروش هم می تواند سود کسب کند. بنابراین قرارداد آتی سبد سهام قراردادی دو طرفه است كه بر اساس آن، خریدار و فروشنده تعهد می‌کنند، سهام پایه قرارداد را به قیمت مشخص و در تاریخ معینی که به آن تاریخ سررسید گفته می شود، معامله کنند. منظور از تاریخ سررسید تاریخی است که پس از آن قرارداد آتی منقضی می شود.

آنچه در پکیج آتی سبد سهام خواهید آموخت …

• ضرورت استفاده از آتی شاخص و تعریف آن
• نمادهای 7 گانه قراردادهای آتی شاخص
• تعریف سبد پایه و سبد مرجع
• نحوه معامله قراردادهای آتی شاخص
• نحوه محاسبه وجه تضمین اولیه
• بستن موقعیت باز با معامله معکوس
• سود و زیان حاصل از موقعیت باز پس از پایان جلسه معاملاتی
• وجه تضمین لازم و وجه تضمین حداقل
• فرآیند تسویه نهایی
• روش تصادفی در فرآیند تسویه نهایی
• کارمزدهای معاملاتی قراردادهای آتی
• هزینه های تسویه نهایی (شامل کارمزد تسویه نهایی، مالیات و جریمه نکول)
• تعدیل قراردادهای آتی
• نحوه محاسبه قیمت تسویه روزانه
• کارگزاری های فعال در معاملات آتی شاخص و نحوه دریافت کد معاملاتی
• زمان انجام معاملات قراردادهای آتی شاخص
• مزایا و معایب قراردادهای آتی سبد سهام

توجه : در صورتی که به تازگی فعالیت خود را در بورس آغاز کرده اید، توصیه می شود ابتدا دوره ورود هوشمندانه به بورس را که به صورت رایگان و ویدیویی منتشر شده است، ببینید.

معاملات آتی زعفران چیست و چگونه وارد آن شویم؟

معاملات قراردادهای آتی زعفران یکی دیگر از مواردیست که بورس کالا در اختیار معامله‌گران قرار داده است، تا بتوانند قراردهای آتی زعفران را خرید و فروش کرده و از این طریق اقدام به کسب سود نمایند.

در این مطلب قصد داریم تا معاملات آتی زعفران را بررسی کرده و نحوه ورود به این بازار را برای شما شرح دهیم. پس با طلاچارت همراه باشید…

چرا زعفران در ایران بسیار مهم است؟

کشور ما حدود ۹۰ درصد از زعفران دنیا را تولید می‌کند و از این رو بزرگترین صادر کننده زعفران دنیا هستیم. شرایط اقلیمی مناسب و نیروی کار ارزان باعث شده تا کشورهای دیگری مثل اسپانیا توان رقابت با ایران در زمینه تولید زعفران را نداشته باشند.

قراردادهای آتی زعفران چیست؟

قراردادهای آتی زعفران در بورس کالای ایران بر روی زعفران رشته ای بریده ممتاز (نگین) تعریف شده است. هر قرارداد آتی که بر روی یک دارایی راه اندازی شود، دارای یک سری مشخصات می باشد که حاوی اطلاعات مهم در خصوص قراردادی است که افراد اقدام به معامله آن می‌کنند.

مشخصات مهم قراردهای آتی زعفران

• اندازه هر قرارداد: ۱۰۰ گرم
• حد اکثر نوسان قیمت روزانه: مثبت یا منفی ۳% نسبت به تسویه روز قبل
• ماه‌های قرارداد: تمامی ماه‌های سال به تشخیص شرکت بورس کالای ایران
• دوره معاملات: دوره معاملاتی هر کدام از نمادها در اطلاعیه معاملاتی مربوطه اعلام خواهد شد.
• تاریخ تحویل: از اولین روز کاری پس از آخرین روز معاملات تا پایان ماه قرارداد
• محل تحویل: انبارهای مدنظر بورس و یا هر انبار دیگری جهت تحویل کالا، ۱۰ روز قبل از پایان دوره معاملاتی هر نماد توسط بورس کالا اعلام خواهد شد.
• حداقل تغییر قیمت سفارش: ۱۰ تومان در هر گرم که معادل ۱۰۰۰ تومان در هر قرارداد است.
• وجه تضمین: میزان وجه تضمین توسط بورس کالا اعلام شده و در طی زمان متغییر می‌باشد.
• وجه تضمین اولیه: معادل ۱۰% ارزش یک قرارداد می‌باشد.
• حداقل وجه تضمین: ۷۰% وجه تضمین اولیه.
• حداکثر حجم هر سفارش: ۲۵ قرارداد.
• کارمزد معاملات: ۲۰۰ تومان بابت معامله هر قرارداد.
• کارمزد تسویه و تحویل: ۱۰۰۰ تومان بابت هر قرارداد.
• ساعت معاملات: شنبه تا چهارشنبه به مدت ۳ ساعت. شروع از ۱۲:۳۰ تا ۱۵:۳۰
• سقف مجاز موقعیت‌های باز: اشخاص حقیقی ۱۰۰۰ قرارداد در هر نماد معاملاتی و اشخاص حقوقی ۱۰۰۰ قرارداد در هر نماد معاملاتی و قابل افزایش تا ۱۰% موقعیت‌های باز در بازار.
• اندازه تحویل: حداقل ۱۰ قرارداد.

مثالی از نحوه محاسبه سود و زیان مشتری در یک معامله

فرض کنید سینا یک قرارداد آتی زعفران را روی قیمت ۷۰۰۰ تومان خریده است و پس از اتمام ساعات کاری روزانه، قیمت تسویه ۷۱۵۰ تومان اعلام شده است. بنابراین سینا ۱۵۰ تومان به ازای هر گرم زعفران در سود است. همانطور که در بالا اشاره شد، هر قرارداد شامل ۱۰۰ گرم زعفران می‌باشد. بنابراین باید ۱۵۰ تومان (میزان سود) را در ۱۰۰ (وزن زعفران در هر قرارداد) ضرب کنیم تا میزان سود اصلی مشخص شود. سود سینا برای امروز ۱۵۰۰۰ تومان می‌باشد.

اما فرض کنیم قیمت بر خلاف جهت معامله سینا نزولی شده و به ۶۹۰۰ تومان رسیده است. در این شرایط سینا به ازای هر گرم زعفران ۱۰۰ تومان ضرر کرده است و مجموع ضرر او در این معامله ۱۰۰۰۰ تومان می‌باشد.

نکته: به منظور سادگی کار، در این مثال کارمزد معامله را در نظر نگرفته‌ایم.

مراحل اخذ کد معاملاتی قراردادهای آتی زعفران

۱- مراجعه به کارگزاری‌های دارای مجوز معاملاتی آتی بورس کالا

۲- ارائه مدارک هویتی

۳- شرکت در آزمون مربوطه و ارائه پرینت نتیجه قبولی به کارگزار

۴- تکمیل و امضای فرم‌های مربوط به درخواست کد، اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات و معرفی حساب‌های بانکی مشتری.

۵- تایید مدارک مذکور توسط کارگزار و ارائه آن به بورس کالا

۶- بررسی مدارک توسط بورس کالا و اعطای کد معاملاتی به مشتری

همچنین در صورتی که بخواهید از سیستم آنلاین معاملات استفاده کنید باید حداقل مدرک دیپلم و ۱۸ سال سن داشته باشید.

در این مطلب سعی کردیم به صورت مختصر و مفید به معاملات آتی زعفران و چگونگی ورود به آن بپردازیم. باید منتظر ماند و دید که معاملات زعفران مورد توجه معامله‌گران قرار خواهد گرفت یا خیر.

قرارداد آتی سکه

تعاریف و اصطلاحات رایج در معاملات قرارداد آتی

1-آخرین روز معاملاتی 2-اتاق پایاپای 3-اخطاریه افزایش وجه تضمین

4- ارزش قرارداد 5-اطلاعیه معاملاتی قرارداد آتی - 6ا علامیه تحویل

7- بازار جبرانی 8-بستن موقعیت 9-بورس 10- به روز رسانی حساب ها

11-بیانیه ریسک 12-پیش پرداخت تحویل 1۳-تحویل 14-تسویه نقدی 15-دوره عادی معاملاتی 16- جلسه معاملات 17-حداقل وجه تضمین 18-حراج پیوسته 19-حراج تک قیمتی 2۰ - حساب عملیاتی مشتری 21-خریدار 22-دارائی پایه 23-دوره پایانی معاملات 24- دوره پیش گشایش 2۵-دوره تسویه روزانه 26- دوره گشایش 27- دوره معاملات 2۸-رسید انبار 29-روزکاری 30-سفارش 3۱-فروشنده 32-. قراردادآتی 33-قرارداد آتی پذیرش شده ۳۴ -قیمت تسویه روزانه 35-کمیته آتی 36-گواهی آمادگی تحویل 3۷-ماه قرارداد 38- مشتری 39-موقعیت تعهدی ۴ 0-موقعیت تعهدی باز 4۱- موقعیت تعهدی خرید 42-موقعیت تعهدی فروش ۴ 3-وجه تضمین ۴ ۴-وجه تضمین اضافی 45-وجه تضمین اولیه ۴ 6-وجه تضمین جبرانی

تعاریف و اصطلاحات رایج در معاملات قرارداد آتی بر اساس مصوبه 19/12/1386 هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار:

1- آخرین روز معاملاتی : آخرین روزی که امکان معامله یک " قرارداد آتی" در " بورس"وجود دارد .

2-اتاق پایاپای : واحدی است که وظیفه تسویه و پایاپای " قرارداد آتی" را برعهده دارد .

3-اخطاریه افزایش وجه تضمین : اخطاری است که به منظور افزایش وجه تضمین مشتریان تا سطح "وجه تضمین اولیه " داده می شود .

4- ارزش قرارداد : ارزش دارایی تعهد شده در " قرارداد آتی " در زمان اخذ موقعیت تعهدی است .

5-اطلاعیه معاملاتی قرارداد آتی : گزارشی است که برای اطلاع سرمایه گذاران از وضعیت " دارائی پایه " و مشخصات " قرارداد آتی " در قالب فر م هایی که به تصویب هیئت مدیرة " بورس " می رسد،برای عموم منتشر می شود .

6-اعلامیه تحویل : اعلامیه ای است که توسط اتاق پایاپای جهت اطلاع خریداران از وضعیت تحویل کالا به آنها ارائه می گردد .

7- بازار جبرانی : بازاری است که پس از پایان معاملات روزانه تشکیل می گردد . در این بازار محدودیتهای قیمتی و مقداری معاملات تغییر می یابد و معاملات آن تاثیری در محاسبه " قیمت تسویه روزانه " ندارد .

8-بستن موقعیت: تبدیل تعهد از طریق اتخاذ یک "موقعیت تعهدی " جدید معکوس در مقابل " موقعیت تعهدی باز " مشتری.

9- بورس: شرکت بورس کالای ایران(سهامی عام ( می باشد .

10-به روز رسانی حساب ها : فرآیندی است که پس از پایان "جلسه معاملات " توسط "اتاق پایاپای" و به ترتیبی که در این دستورالعمل ذکر گردیده است، با هدف کنترل وجوه تضمین مشتریان انجام می شود .

11-بیانیه ریسک: فرمی است که قبل از فعالیت در بازار معاملات آتی باید به امضا مشتری رسیده باشد و حاکی از اقرار شخص مذکور نسبت به آگاهی کامل وی از ریسک موجود در این معاملات می باشد .

12- پیش پرداخت تحویل: وجهی است که خریداران باید به عنوان پیش پرداخت جهت تحویل کالا نزد " اتاق پایاپای " تودیع نمایند .

13-تحویل : تسلیم دارایی پایه " قرارداد آتی " سررسید شده توسط فروشنده به خریدار .

14-تسویه نقدی : توافق طرفین تعهد مبنی برسقوط تعهدات ایشان است که بر مبنای آن تسویه نهایی بر حسب آخرین " قیمت تسویه روزانه " صورت پذیرفته و مانده وجوه مسترد می گردد .

15- دوره عادی معاملاتی: دوره زمانی است که در آن معاملات بر مبنای " حراج پیوسته " انجام می شود .

16-جلسه معاملات: دوره زمانی انجام معاملات یک " قرارداد آتی" است که شامل "دوره گشایش " ، " جلسه عادی معاملاتی " و " دوره پایانی معاملات " می شود .

17-حداقل وجه تضمین: حداقلی از سطح " وجه تضمین اولیه " است که برای هر موقعیت تعهدی باز باید موجود باشد . حداقل مذکور در مشخصات هر " قرارداد آتی " تعیین می شود .

18-حراج پیوسته : حراجی است که پس از " دوره گشایش " آغاز و تا پایان جلسه معاملات ادامه می یابد .

19-حراج تک قیمتی: حراجی است که پس از " دوره پیش گشایش " جهت کشف یک نرخ برای اجرای سفارشات ثبت شده و شروع حراج پیوسته انجام می شود .

20- حساب عملیاتی مشتری : حساب بانکی مشتری است که جهت تسویه وجوه توسط "اتاق پایاپای" مورد استفاده قرار می گیرد .

21-خریدار : شخصی است که تعهد به خرید دارایی پایه در سر رسید می نماید و مطابق عرف بازار خریدار نامیده می شود .

22- دارائی پایه: دارائی موضوع " قرارداد آتی پذیرش شده " است .

23-دوره پایانی معاملات: دوره ای است که بازار با آن پایان می یابد و طی آن ورود سفارش جدید و یا ابطال سفارشات امکان پذیر نمی باشد و صرفاً سفارشاتی که با تغییر قیمت، شرایط برابری قیمت خرید و فروش را احراز می کنند، در این دوره اجرا می شوند .

24- دوره پیش گشایش: دوره ای است که در آن امکان ثبت , تغییر و حذف سفارش وجود دارد و لیکن سفارشات اجرا نمی شود .

25- دوره تسویه روزانه: مدت زمانی است که طی آن عملیات مربوط به تسویه " قرارداد آتی " صورت می گیرد .

26- دوره گشایش : این دوره شامل دوره " پیش گشایش " و " حراج تک قیمتی " است .

27-دوره معاملات : فاصله زمانی اولین لغایت آخرین روز معاملات هر " قرارداد آتی " که در مشخصات آن قرارداد تعریف می شود .

28-رسید انبار: سندی است که توسط انبارهای مورد تائید " بورس " صادر شده و مالکیت شخص را بر مقدار مشخصی از یک کالا گواهی می کند .

29-روزکاری: روزهای مجاز معاملاتی که توسط هیئت مدیره " بورس " جهت انجام معاملات آتی تعیین می شود .

30-سفارش: دستور مشتری جهت اتخاذ " موقعیت تعهدی " خرید یا فروش

31-فروشنده : شخصی است که تعهد به فروش " دارایی پایه " در سر رسید می نماید و مطابق عرف بازار فروشنده نامیده می شود .

32- قراردادآتی : قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد ، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.

33-قرارداد آتی پذیرش شده : اوراق بهادار مبتنی بر کالایی است که توسط هیئت پذیرش "بورس" به منظور معاملات آتی در " بورس " پذیرش شده است .

34-قیمت تسویه روزانه : قیمتی است که روزانه جهت به روز رسانی حساب ها توسط " بورس " محاسبه و اعلام می گردد .

35-کمیته آتی : کمیته ای است که توسط هیأت مدیره " بورس " جهت انجام وظایف مصرح در دستورالعمل اجرایی معاملات قرارداد آتی تشکیل می گردد . اعضای این کمیته باید بر اساس مقررات و با رعایت بی طرفی و انصاف عمل کنند . ضوابط اجرایی فعالیت کمیته توسط هیئت مدیره " بورس " تعیین می شود و مدیرعامل"بورس " مسئولیت نظارت بر حسن انجام وظایف این کمیته را بر عهده دارد .

36-گواهی آمادگی تحویل: سندی است که توسط فروشنده " قرارداد آتی " و به منظور آگاهی اتاق پایاپای از آمادگی وی جهت تحویل کالا در قالب فرم های بورس ارائه می گردد .

37- ماه قرارداد: ماهی است که درآن " قرارداد آتی " سررسید می شود .

38-مشتری: شخصی که به عنوان خریدار یا فروشنده در بازار فعالیت می کند .

39- موقعیت تعهدی : تعهد موضوع یک " قرارداد آتی " در بازار معاملات آتی است .

40-موقعیت تعهدی باز:" موقعیت تعهدی " که در بازار معاملات آتی تسویه نهائی نشده است .

41-موقعیت تعهدی خرید:" موقعیت تعهدی " است که مشتری با اتخاذ آن ، متعهد به خرید دارائی پایه ذکر شده در " قرارداد آتی " می گردد .

42-موقعیت تعهدی فروش : موقعیت تعهدی است که مشتری با اتخاذ آن ، متعهد به فروش دارائی پایه ذکر شده در " قرارداد آتی " می گردد .

43-وجه تضمین : وجهی است که در قالب شرط ضمن عقد از مشتریان دریافت می شود .

*توضیح: برای آنکه سرمایه گذاراجازه یابد تا یک قرارداد آتی را بخرد و یا بفروشد بورس از او ودیعه ای را درخواست می کند که مارجین نام دارد. این ودیعه که توسط کارگزار ازسرمایه گذاران جمع آوری می شود به حساب بانکی اتاق پایاپای بورس واریز میشود. این ودیعه که متعلق به سرمایه گذار است می تواند هر لحظه توسط او از کارگزار درخواست شود و کارگزار موظف است آنرا فوراً به سرمایه گذار تحویل دهد. سپس کارگزار به نوبه خود این مبلغ را صبح روز بعد از اتاق پایاپای بورس دریافت می کند . علت درخواست این مبالغ از سرمایه گذاران بسیار ساده است. بازار مالی جائی است که همه می توانند با خیال راحت سرمایه گذاری کنند و واهمه ای ندارند که طرف مقابل که با اومعامله کرده زیر حرف خود بزند. اصولا بورس یا همان بازار مالی به همین علت جذاب است. ودیعه سپاری یکی از مهمترین مکانیزم هائی است که که بورس را به ایجاد این محل امن برای سرمایه گذاران کمک می کند .

44-وجه تضمین اضافی : وجه تضمینی است که در صورت عدم کفایت " وجه تضمین اولیه " جهت پوشش ریسک نوسانات قیمت، از کلیه مشتریان دارای " موقعیت تعهدی باز " اخذ می گردد . این وجه با اعلام اتاق پایاپای و طی مهلت اعلام شده از سوی این اتاق باید توسط مشتریان پرداخت گردد . میزان این وجه توسط " بورس " تعیین می شود .

45-وجه تضمین اولیه : وجه تضمینی است که جهت تضمین ایفای تعهدات مشتریان برای ایجاد یک " موقعیت تعهدی " اخذ می شود . میزان این وجه در مشخصات هر " قرارداد آتی " تعیین می شود .

46-وجه تضمین جبرانی : وجه تضمینی است که مشتریان بعد از دریافت " اخطاریه افزایش وجه تضمین " ، باید نزد " اتاق پایاپای " تودیع نمایند.