معاملات آتی بورس

قیمت ETF به طور معمول با حرکت قیمت دارایی پایه همبستگی بالایی دارد؛ زیرا در غیر اینصورت اگر قیمت‌ها بیش از حد اختلاف داشته باشند، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اختلاف اسپرد بین ETF و دارایی پایه، اقدام به آربیتراژ کنند.

مقایسه معاملات آتی کالا و آتی سبد سهام ( آتی شاخص)

جهت مقایسه معاملات آتی کالا و آتی سبد سهام ( آتی شاخص) ،ابتدا به تعریف هرکدام به طور جداگانه می پردازیم.هدف از بیان تفاوت های دو بازار، کمک به درک و شناخت راحت تر بازار آتی سبد سهام است.

قرارداد آتی سبد سهام، قراردادی دوطرفه است که طبق آن، خریدار و فروشنده تعهد می‌کنند سهام پایه قرارداد را به قیمت مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند.

به‌عبارت‌دیگر، قراردادی است که برای معامله دسته‌ای از سهام مشخص با تعداد مشخص در تاریخی معین (سررسید) بسته می‌شود. قرارداد آتی سهام، به‌طور هم‌زمان از ویژگی‌های سهام و قراردادهای آتی برخوردار است.

معاملات قراردادهای آتی کالا حدود ۱۰ سال است که از طرف شرکت بورس کالا در ایران معرفی و راه اندازی شده است. از آذر ماه سال ۱۳۹۷ نیز قراردادهای آتی سبد سهام در بستر سامانه معاملات سهام آغاز به کار نمود.

به لحاظ ماهیت شباهت های زیادی بین قراردادهای آتی کالا و آتی سبد سهام (آتی شاخص) وجود دارد. در واقع کسانی که با قراردادهای آتی کالا آشنایی دارند، به راحتی می توانند در قراردادهای آتی شاخص نیز اقدام به معامله نمایند.

لازم به ذکر است تفاوت هایی بین دو قرارداد آتی کالا و آتی سبد سهام به لحاظ مشخصات قرارداد و بستر معاملات وجود دارد که در ادامه به این تفاوت ها پرداخته می‌شود. هدف از بیان تفاوت های دو بازار، کمک به درک و شناخت راحت تر بازار آتی سبد سهام است.

معاملات آتی چیست؟

قرارداد آتی یعنی الان ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم. و در واقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را بپردازیم، بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت می‌گیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند.

در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند وبرای تضمین انجام تعهد باید خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

جالب است بدانید که قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است و می‌توانیم بدون در اختیار داشتن کالا همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل بدیم و پول آن را دریافت کنیم.

این نوع معامله برای کسانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مناسب است مثل کشاورزان و تولیدکنندگان موادغذایی.

کشاورز می‌خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند.

معاملات آتی کالا در جهان طرفداران زیادی دارد چرا که این بازار منافع خریدار و فروشنده کالا را تامین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند.

در واقع فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

خریداران کالا :

کسانی که به کالایی (مثلا سکه) در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی با قیمت معین پیش خرید می‌کنند.

فروشندگان کالا:

کسانی که قصد دارند در آینده کالا (سکه‌های) خود را بفروش برسانند، امروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش فروش کنند.

نوسان‎گیرها:

کسانی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (سکه) را ندارند، بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا (سکه) سود سرشاری بدست آورند.

بازار آتی به رونق اقتصاد کمک زیادی می‌کند. زیرا هم تولید کننده و مصرف کننده می‌توانند ریسک خود را کاهش دهند و هم کسانی که مایلند با ریسک بالاتر سودهای کلان کسب کنند می‌توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود برسند.

یکی از ویژگی بازارهای جهانی دوطرفه بودن آن است؛ یعنی معامله‌گر علاوه بر موقعیت خرید در موقعیت فروش هم می‌تواند کسب سود کند.

با توجه به سابقه معاملات بورس کالا در بازار بورس ایران و ابراز علاقه‌مندی برخی فعالان بازار سرمایه به این سبک از معاملات در بخش سهام، امکان معاملات آتی سبد سهام یا آتی شاخص در بازار ایران نیز از تاریخ ۲۵ آذرماه ۱۳۹۷ ایجاد شد.

در حال حاضر در بازار بورس تهران نمادهایی مانند جسی (آتی شاخص ۳۰ شرکت بزرگ)، جبانک (آتی شاخص بانک ها)، جنفت (آتی شاخص فرآورده نفتی) و … قابل معامله است.

شایان‌ ذکر است که فعال شدن معاملات آتی سبد سهام (شاخص) در بازار سرمایه و شروع فعالیت برخی کارگزاری‌ها ازجمله کارگزاری آگاه، لازم است در رابطه با معاملات آتی سبد سهام برخی نکات را به اطلاع مشتریان مشتاق برسانیم.

ساعات معاملات آتی کالا و آتی سبد سهام

در بازار آتی کالا جلسه معاملاتی از ساعت ۱۰:۰۰ آغاز می شود و تا ساعت ۱۷:۰۰ ادامه دارد.

لازم به ذکر است دوره پیش گشایش معاملات آتی کالا از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۰:۳۰ دقیقه است. در این بازه مشتری می‌تواند نسبت به ثبت، ویزایش و حذف درخواست اقدام نماید اما معامله ای صورت نمی‌گیرید. راس ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه نیز مچینگ اتفاق می افتد.

بازار آتی کالا شامل دوره پایانی است که مدت آن ۵ دقیقه پایان بازار (از ساعت ۱۶:۵۵ الی ۱۷:۰۰ ) است. در این دوره حذف سفارش، یا ثبت سفارش جدید مجاز نیست.

بنابراین کل جلسه معاملاتی آتی کالا درروزهای شنبه تا چهارشنبه ۷ ساعت است.

در روزهای پنجشنبه بازار آتی کالا از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۶:۰۰ برگزار می‌شود.

در بازار آتی سبد سهام، جلسه معاملاتی مانند بازار معاملات سهام و اوراق بهادار در روزهای شبنه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ شروع شده و راس ساعت ۱۲:۳۰ پایان می‌یابد.

دوره پیش گشایش این بازار از ساعت ۸:۳۰ الی ۹:۰۰ است که در آن معامله ای اتفاق نمی‌افتد و فقط امکان ثبت، ویرایش و حذف سفارش وجود دارد.

بنابراین گل جلسه معاملاتی آتی سهام ۴ ساعت است. همچنینروزهای پنجشنبه معاملات آتی سبد سهام برگزار نمی‌شود.

جلسه معاملاتی آتی سبد سهام، دوره پایانی ندارد.

کد معاملاتی بازار آتی

سرمایه گذاران برای فعالیت در بازار آتی کالا می بایست کد معاملات ابزار مشتقه کالا دریافت نمایند. در حالیکه برای فعالیت در بازار آتی سبد سهام تنها نیاز به اخذ کد بورسی است. فعالان می توانند با کد بورسی خود اقدام به خرید و فروش در این بازار آتی سبدسهام نمایند.

براساس ماده ۸ دستورالعمل معاملات قراردادهای آتی، بورس می‌تواند در مورد تعداد کارگزارانی که یک مشتری می‌تواند از طریق آنها معامله کند، محدودیت تعیین نماید.

درحال حاضر، در بازار آتی هر مشتری صرفاً می‌تواند نزد یک کارگزاری اقدام به کدگیری نماید و در صورتی که قصد همکاری با کارگزاری دیگری را داشته باشد، می‌تواند کد آتی خود را به شرط آنکه موقعیت باز نداشته باشد، از کارگزاری مبدا به کارگزاری مقصد انتقال دهد.

اما برای معاملات آتی سبد سهام این محدودیت وجود ندارد و فعالان می توانند از طریق کارگزاری های متفاوت اقدام به کد گیری و انجام معامله نمایند.

حساب های بانکی

در بازار آتی کالا داشتن دو حساب الزامی است: یکی حساب عملیاتی (در اختیار بورس) و دیگری حساب پشتیبان (حساب شخصی).

در واقع در این بازار همواره موجودی در حساب خود معامله گر قراردارد. البته معامله گر حق برداشت از حساب عملیاتی را ندارد و بورس آن حساب را مسدود می‌کند.

معامله گر برای برداشت از حساب می‌بایست درخواست خود را به کارگزاری داده و سپس بورس در خواست انتقال وجه را از حساب عملیاتی به حساب شخصی فرد تایید نماید.

لازم به ذکر است حساب‌های معرفی شده برای معاملات آتی کالا باید از نوع حساب های قرض الحسنه یا کوتاه مدت عادی بانک سامان یا بانک ملت باشد.

لذا معامله گران نمی‌توانند نوع دیگری حساب را انتخاب کنند یا شماره حساب مربوط به سایز بانک ها را اعلام نمایند.

اما در بازار آتی سبد سهام تنها نیاز به یک حساب عملیاتی است. در واقع معامله گر موجودی را به حساب کارگزار واریز می نماید و هنگام برداشت از حساب، موجودی از حساب کارگزار به حساب عملاتی وی واریز می شود.

لازم به ذکر است حسابی که برای معاملات آتی سبد سهام معرفی می‌شود می‌تواند شماره حساب از هر بانکی که مورد تایید کارگزاری است باشد.

در بازار آتی کالا برای هر قرارداد یک اندازه قرارداد تعریف می شود. به طور مثال اندازه قرارداد برای معاملات آتی بورس آتی سکه ، ۱۰ سکه بود یعنی با خرید یک حجم از قرارداد آتی سکه در واقع ۱۰ عدد سکه خریداری می شد. یا در قراردادهای آتی انواع زعفران اندازه قرارداد ۱۰۰ گرم است. یعنی برای خرید یک کیلو زعفران می‌بایست در بازار آتی ۱۰ قرارداد خرید گرفته شود.

در بازار آتی سبد سهام نیز هر نماد طبق قرارداد مشخصات قرارداد، اندازه قرارداد مشخصی دارد.

در مشخصات قرارداد، تعداد سهامی که هر فرد برای یک قرارداد می بایست تحویل بدهد مشخص شده است. در واقع هر فرد با خرید یا فروش یک قرارداد آتی سبد سهام به تعدادی که در مشخصات قرارداد (سهام پایه) ذکر شده است سهم تحویل می گیرد و یا می دهد.

معاملات ETF آتی بیت کوین چیست؟ نقطه تلاقی بازار سهام و بازار رمز ارزها

ETF آتی بیت کوین یک صندوق قابل معامله در بورس است که به مردم اجازه می‌دهد بدون نیاز به خرید و فروش این ارز، در سود و زیان آن شریک شوند. صندوق‌های قابل معامله در بازار، محصولات مالی قانون‌گذاری شده‌ای هستند که می‌توانند شامل طیف وسیعی از دارایی‌ها باشند و ای تی اف آتی بیت کوین از جمله آنهاست. در این مطلب به معرفی این مفهوم و تفاوت آن با ETF بیت کوین می‌پردازیم.

صندوق قابل معامله آتی بیت کوین، به سرمایه‌گذاران روش دیگری برای کسب سود از حرکات قیمت معاملات آتی بیت کوین پیشنهاد می‌دهد. به جای پیگیری طیف وسیعی از دارایی‌ها، هر سهم ETF آتی بیت کوین، توسط قراردادهای آتی بیت کوین پشتیبانی می‌شود. سرمایه‌گذاران می‌توانند ETF را درست مانند سهام خرید و فروش کنند. اما برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سهام ETF را می‌توان در هر زمانی در ساعات معاملاتی بازار خرید و فروش کرد.

ETF قرارداد آتی بیت کوین چیست؟

معاملات آتی بیت کوین نوعی ابزار معاملاتی مشتقه است که در آن دو طرف برای خرید یا فروش بیت کوین با قیمت از پیش تعیین شده در زمان سررسید، اقدام به معامله می‌کنند. مشتقه یک اصطلاح برای هر قرارداد تجاری است که قیمت دارایی پایه را ردیابی می‌کند.

در حقیقت، معامله‌گر موافقت می‌کند که بیت کوین را بدون توجه به قیمت نهایی، با قیمت خاصی در یک تاریخ خاص خریداری کرده یا بفروشد. تاریخ توافق شده یعنی زمانی که هر دو طرف باید تعهدات خود را انجام دهند که به عنوان تاریخ تسویه قرارداد یا تاریخ سررسید شناخته می‌شود.

هنگامی که قرارداد آتی بیت کوین منقضی می‌شود، هر یک از طرفین برای خرید بیت کوین باید آن را با وثیقه یا تخفیف خریداری کنند (زیرا بعید است که قیمت بیت کوین دقیقا همان قیمتی را داشته باشد که در زمان انعقاد قرارداد در آن قیمت معامله می‌شد). مبلغی که شخص باید بپردازد به قیمت بازار (که به عنوان قیمت لحظه‌ای نیز شناخته می‌شود) و زمان و ارزش هر یک از قراردادهای آتی که در اختیار دارند، بستگی دارد.

در زیر برخی از جزئیات مهمی که باید درباره قراردادهای آتی بیت کوین بدانید ذکر شده است:

• توجه داشته باشید که هر قرارداد دو طرف دارد. اگر شخصی سود کند، طرف دیگر قرارداد متحمل ضرر می‌شود.
• قراردادهای آتی همیشه تاریخ انقضا دارند. سرمایه گذاران ممکن است تصمیم بگیرند که قرارداد خود را قبل از انقضای قرارداد به طرف دیگری بفروشند یا تا زمان انقضا منتظر بمانند تا قراردادها تسویه شوند.
• قیمت قرارداد آتی بیت کوین و قیمت بازار این ارز، بدلیل معاملات تریدرهای فیوچرز، معمولا با هم متفاوت‌اند. اگر افراد بیشتری روی افزایش قیمت بیت کوین شرط بندی کنند، ارزش قرارداد به طور طبیعی بالاتر از قیمت این ارز در بازار خواهد بود. برعکس این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که معامله‌گران بیشتری پیش بینی که قیمت این کوین در آینده کاهش می‌یابد. در معاملات آتی بورس بیشتر موارد، قیمت قراردادهای آتی بیت کوین و قیمت بازار آن، با نزدیک شدن به تاریخ سررسید قراردادها همگرا می‌شوند.

ETF آتی بیت کوین چیست؟

ETF حرکات قیمتی دارایی مربوطه را ردیابی می‌کند. این روش به عنوان راهی برای کسب سود از روند قیمت دارایی بدون نیاز به مالکیت فیزیکی آن است. در ای تی اف بیت کوین، معیار ارزیابی سهم، قیمت اسپات بیت کوین است.

قیمت ETF به طور معمول با حرکت قیمت دارایی پایه همبستگی بالایی دارد؛ زیرا در غیر اینصورت اگر قیمت‌ها بیش از حد اختلاف داشته باشند، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اختلاف اسپرد بین ETF و دارایی پایه، اقدام به آربیتراژ کنند.

همین امر در مورد ETF بیت کوین نیز صدق می‌کند. یک رویکرد متداول این است که قیمت ETF بیت کوین به قیمت خود خزانه این ارز متصل باشد. تنها کاری که صندوق باید انجام دهد این است که به طور مداوم اطمینان حاصل کند که بیت کوین کافی در اختیار دارد تا بتواند ارزش ETF بیت کوین خود را ارزیابی کند.

در حالی که این رویکرد یکی از موثرترین سیستم‌ها برای ایجاد ETF بیت کوین تلقی می‌شود، به نظر می‌رسد کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده چندان پذیرای ایده ETF بیت کوین با پشتوانه فیزیکی نبوده است. با این حال، رئیس SEC، گری جنسلر (Gary Gensler)، اشاره کرد که ممکن است تصویب ETF آتی بیت کوین، به ویژه که قیمت قراردادهای آتی را ردگیری می‌کند، در بورس تجاری شیکاگو (CME) تایید شود.

بنابراین، ETF آتی بیت کوین دقیقا مانند ای تی اف بیت کوین است؛ اما به جای وابسته بودن به قیمت اسپات بیت کوین به قیمت این دارایی در بازار آتی وابسته است.

در اصل، ارزش صندوق قابل معامله آتی بیت کوین با توجه به حرکات قیمتی آتی بیت کوین محاسبه می‌شود. در مورد ای تی اف آتی بیت کوین، شرکت صادر کننده ETF باید در بازار آتی بیت کوین موقعیت معاملاتی داشته باشد و قیمت ETF را به قراردادهای آتی بیت کوین متصل کند.

تفاوت ETF آتی و صندوق قابل معامله بیت کوین در چیست؟

همانطور که قبلا توضیح داده شد، ارزش ETF بیت کوین توسط بیت کوین واقعی ارزیابی می‌شود، در حالی که ETFهای آتی بیت کوین با مشتقات بیت کوین (قراردادهای آتی) پشتیبانی می‌شوند.

قیمت آتی بیت کوین ممکن است از قیمت لحظه‌ای بیت کوین به دلیل احساسات بازار غالب متفاوت باشد، بنابراین ETFهای آتی بیت کوین نیز ممکن است گاها قیمت بیت کوین را به صورت نادرست ردیابی کنند. در مورد ETF بیت کوین، به دلیل این واقعیت که ETF توسط بیت کوین واقعی پشتیبانی می‌شود، ریسک واگرایی بین قیمت‌ها وجود ندارد.

معایب ای تی اف آتی بیت کوین چیست؟

مهم‌ترین مسئله مربوط به ETFهای آتی بیت کوین، حول و حوش دقت ردیاب‌های قیمت آنهاست. وقتی قیمت آتی بیت کوین بیشتر از قیمت اسپات آن باشد، می‌توان گفت ETF به طور دقیق قیمت BTC را دنبال نمی‌کند. این وضعیت به عنوان کانتانگو (Contango) شناخته می‌شود و برای سرمایه‌گذاراني که دارای ETFهای آتی بیت کوین هستند، مضر است. نقطه مقابل آن عقب افتادگی قیمت (Backwardation) نامیده می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت آتی کمتر از قیمت اسپات باشد.

در سررسید قراردادهای آتی بیت کوین، صندوق صادرکننده ETF آتی بیت کوین باید قراردادها را لغو کند (یعنی تمدید قراردادها با فروش قراردادهای تقریبا منقضی شده و استفاده از درآمد آن برای خرید قراردادهای جدید با تاریخ انقضای بیشتر). در سناریویی که قیمت قراردادهای آتی بیت کوین کمتر از قیمت قرارداد جدید است، درآمد حاصل از فروش قراردادهایی که در حال انقضا هستند، برای خرید همان تعداد قرارداد که در تاریخی در آینده منقضی می‌شود، کافی نخواهد بود. این وضعیت بر عملکرد ETF تاثیر منفی خواهد گذاشت.

جمع بندی

در این مقاله، در مورد ETF آتی بیت کوین و تفاوت آن با صندوق قابل معامله عادی بیت کوین پرداختیم. ETF آتی بیت کوین نوع دیگری از محصولات مالی رگوله شده است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به طور غیر مستقیم در روند بازار اولین ارز دیجیتال سهیم باشند و از آن کسب درآمد کنند. ویژگی اصلی ای تی اف آتی بیت کوین این است که به جای وابسته بودن به قیمت اسپات BTC به قیمت قراردادهای آتی آن وابسته است.

معاملات آتی شاخص سهام چیست؟

در جهان پررقابت روز گذشته تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی با هدف جذب حداکثری سرمایه‌گذاران خرد و کلان به دادوستد سهام و مشارکت در بورس یکی از مهم‌ترین مشغله‌های ذهنی اقتصاددانان و مدیرانی است که دل در گرو حمایت از بخش تولید کالا و خدمات در کشور دارند و رونق‌بخشی به بازار سرمایه را به عنوان گامی مهم در پرتوان‌سازی بخش تولید و اشتغالزایی در صدر برنامه کاری خود قرار داده‌اند‌. قراردادهای آتی شاخص سهام یکی از ابزارهای مالی جدید است که به سبب محاسن عدیده همانند ریسک‌پذیری کمتر و سودآوری بیشتر، در بازارهای مالی جهان بسیار مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته و علی‌رغم نوظهور بودن در بورس‌های مطرح جهان‌، توانسته است حجم عمده‌ای از نقدینگی را معطوف خود کند‌. قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد‌. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد. قرارداد آتی شاخص سهام‌، نوعی دیگر از انواع مختلف قراردادهای آتی است با این تفاوت که مبنای محاسبه آن نوسانات خود شاخص یک سهام خاص است‌. به بیان دیگر‌، این ابزار، قراردادی است برای خرید طیف معینی از سهام با قیمت معین و در تاریخ معین‌. مانند دیگر ابزارهای مالی‌، قراردادهای آتی هم می‌توانند مبنایی برای تشکیل سبد سهام قرار گیرند‌.
تعریف ساده
قرارداد آتی سبد سهام عبارت است از قراردادی که فروشنده تعهد می‌کند در سررسید تعیین شده‌، سبد پایه را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند‌. قراردادهای آتی شاخص در عمل بسیار متنوع هستند و می‌توان برای هر شاخص بازار‌، قرارداد آتی و یا سبد آتی شاخص تشکیل داد‌. به‌عنوان نمونه قرارداد آتی شاخص طلا‌، بر اساس نوسانات سهام زیرمجموعه شاخص طلا تنظیم می‌شود و قیمت آن تابعی از قیمت شاخص طلا در بازه زمانی معین ارزیابی خواهد شد‌. نکته اینجاست که در قراردادهای آتی شاخص‌، امکان معامله انفرادی سهام تشکیل‌دهنده شاخص وجود ندارد بلکه خریدار کلیت شاخص را به‌عنوان موضوع معامله در قرارداد مورد دادوستد قرار می‌دهد که به نوبه خود بر سهولت معاملات آتی به نحو مقتضی می‌افزاید‌. روز گذشته ه بورس‌های بزرگ در جهان به‌طور فعال امکان معامله قراردادهای آتی شاخص را فراهم آورده‌اند و سرمایه‌گذاران نیز اقبال خوبی به این ابزار مالی کم‌ریسک و پربازده نشان می‌دهند‌. در جدول زیر فهرستی از فعال‌ترین بورس‌ها در زمینه خرید و فروش قراردادهای آتی سهام نشان داده شده است:در ادامه به بررسی سیر تحول قراردادهای آتی سهام در کشورهای مختلف می‌پردازیم‌.
هندوستان
بورس بمبئی با نام اختصاری BSE در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ اولین پلتفرم قراردادهای آتی شاخص سهام را برای دادوستد به بازار عرضه کرد ‌. گفتنی است بورس بمبئی با ۱۳۵ سال قدمت‌، قدیمی‌ترین بورس در قاره آسیاست و با ۴۹۰۰ شرکت پذیرفته شده در تابلوی اصلی‌، بزرگ‌ترین بورس جهان از نظر شمار شرکت‌های پذیرفته شده نیز به حساب می‌آید‌. به گزارش سنا، ارزش سهام عرضه شده در این بورس به بیش از ۲۸/۱ تریلیون دلار آمریکا بالغ می‌شود‌. علی‌رغم چنین آمار درخشانی‌، بورس بمبئی نتوانسته است در رتبه‌بندی ۱۰ بورس برتر جهان از حیث میزان جذب سرمایه (داخلی و خارجی) قرار گیرد‌. مطالعات آماری عملکرد بورس بمبئی نشان می‌دهد که سهام مشتق و اختیار معامله سهام در قیاس با قراردادهای آتی‌، پربازده‌تر بوده و حجم بیشتری از معاملات و سودآوری را به خود اختصاص داده‌اند که علت آن می‌تواند ساختار پیچیده قراردادهای آتی و مقررات انعطاف‌ناپذیر برای معامله آنها در قیاس با دیگر ابزارهای مالی باشد‌. دلیل نوسانات بازار در بازه زمانی اشاره شده به عقیده کارشناسان بازار سرمایه، تصمیم‌گیری‌های هیجانی و زودهنگام سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بوده است به‌طوری که سرمایه‌گذاری در ابزار مالی ساده‌تر و زودبازده، بر قراردادهای مالی پیچیده با سررسید معین ترجیح داده می‌شود‌.
ایالات متحده
قراردادهای آتی شاخص برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ و در شاخص S&P ۵۰۰ ایالات متحده عرضه شد‌. روز گذشته S&P ۵۰۰ نقدپذیرترین قرارداد آتی در بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید و بعضا از سوی سرمایه‌گذاران با نام اختصاری Spoo از آن یاد می‌شود‌. در واقع موفقیت این ابزار مالی باعث فراگیر شدن آن در دیگر بورس‌های آمریکا و همچنین بورس‌های بزرگ دیگر در اقصی‌نقاط جهان شده است‌. بورس کالای شیکاگو با نام اختصاری CME در سال ۱۹۹۷ قرارداد آتی شاخص E-mini S&P را با هدف جذب سرمایه‌های خرد به بازار معرفی کرد‌. گروه بورس بازرگانی و کالای شیکاگو بزرگترین بازار آتی و اختیار معامله جهان به شمار می‌رود‌. این شرکت بازارهای آتی و اختیار معامله بزرگی را در شیکاگو و نیویورک مدیریت می‌کند و همچنین امکاناتی در لندن فراهم کرده است و از پلتفرم آنلاین بهره می‌برد‌. قراردادهای مشتقه قابل معامله در این بورس قراردادهای آتی و اختیار معامله‌ای هستند که دارایی پایه آنها شاخص‌های سهام، نرخ‌های بهره، نرخ ارز، انرژی، محصولات کشاورزی، فلزات کمیاب و گرانبها، آب‌و‌هوا و املاک و مستغلات است‌. تنها در اولین سال عرضه این ابزار جدید ۸۸۵ هزار و ۸۱۹ قرارداد آتی شاخص، دادوستد شد و میزان استقبال سرمایه‌گذاران از قراردادهای آتی به قدری زیاد بود که تا سال ۲۰۱۶ تعداد قراردادهای آتی معامله شده در بورس کالای شیکاگو به رکورد ۵۰۰ میلیون دست یافت‌. قرارداد آتی S&P به قدری در بازارهای مالی اعتبار کسب کرده است که سرمایه‌گذاران پیش از شروع معاملات در تالار بورس، نخست به نرخ نوسانات قرارداد یاد شده به عنوان راهنمای جهت گیری قیمت‌ها در طول روز و یا حتی در بعضی موارد به عنوان دماسنج اوضاع اقتصادی کشور توجه می‌کنند‌. یکی از نوآوری‌های بورس شیکاگو برای تسهیل معامله قراردادهای آتی شاخص‌، فراهم آوردن امکان تسویه قرارداد بطور نقدی در بازه‌های زمانی سه‌ماهه به سررسید مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر بوده است‌.
ژاپن
قراردادهای آتی شاخص سهام برای اولین بار در ژوئن ۱۹۸۷ و تحت دو نماد در بازار سرمایه ژاپن عرضه شدند‌. در ژاپن نیز قراردادهای آتی شاخص سهام سررسیدهای چهارماهه از قرار مارس‌، ژوئن، سپتامبر و دسامبر دارند و ارزش شاخص هر سهام نیز بر اساس ین (پول ملی ژاپن) محاسبه می‌شود‌. در ابتدای عرضه قراردادهای آتی‌، سرمایه‌گذاران ژاپنی استقبال سردی از این ابزار مشتقه مالی جدید از خود نشان دادند که علت اصلی آن پیچیدگی محتوایی و عدم آشنایی خریداران با ویژگی‌های قراردادهای آتی بوده است اما به تدریج و از سال ۱۹۸۵ به این سو، اقبال سرمایه‌گذاران بیشتر شد و در گذر زمان، قراردادهای آتی جایگاه خوبی را در بازار سرمایه ژاپن برای خود ایجاد کرد‌. وزارت اقتصاد ژاپن به عنوان نهاد ناظر بر بازار سرمایه این کشور، نقشی کلیدی را در هموار ساختن معرفی ابزار مشتقه جدید به ویژه قراردادهای آتی شاخص سهام داشته و این مهم، با هدایت و راهبری این وزارتخانه و در سه مرحله به شرح زیر جامه عمل پوشیده است‌. لازم به ذکر است، کمیته فقهی سازمان بورس سابق بر این، با موضوع قرارداهای آتی مبتنی بر شاخص مخالفت کرده بود و از آنجا ‌که شاخص، عددی است که روند بازار در یک مقطع زمانی معین را نشان می‌دهد، لذا نمی‌توانست به عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی قرار گیرد‌.

پرونده قدیمی ورود ارز به بازار آتی بورس کالا بازگشایی شد

پتانسیل مدیریت بازار از مسیری بازارپسند از سمت بورس کالا به بازار ارز مخابره شده است و درصورت وجود عزمی جدی در بین تصمیم‌سازان و فعالان اقتصادی امکان بازبینی جدی‌ساز و کارهای معاملاتی در بازار ارز وجود دارد.

سیگنال مثبت بازوی پژوهشی بانک مرکزی به راه‌اندازی قراردادهای آتی ارز در بستر بورس کالای ایران نشان می‌دهد انتظار برای تغییر ساختارهای مدیریت بازار ایجاد شده است. اما بورس کالای ایران درخصوص قراردادهای آتی پیشقراول تمام بازارهای رسمی بوده و از بیشترین تجربه اجرایی برخوردار است. اما ذهنیت‌های پیشین درخصوص توقف معاملات آتی سکه، سخت‌گیری بر دادوستد گواهی سپرده سکه همچنین بی توجهی و بی میلی به راه‌اندازی قراردادهای آتی ارز تجربیاتی است که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت و از کنار آن به سادگی عبور کرد.

بورس کالای ایران در سال‌های اخیر از برخی تصمیمات و اعمال فشارهای غیرفنی با محوریت داده‌های خارج از بازار صدمات زیادی را متحمل شده است و انتظار تغییر سریع و خلق‌الساعه رویکردها اندکی عجیب به نظر می‌رسد؛ اگرچه راه‌اندازی قراردادهای آتی ارز یک ابزار کنترلی بازارمحور عالمانه، فنی و دقیق است. البته راه‌اندازی قراردادهای آتی ارز به زیرساخت‌هایی نیاز دارد که غالب آنها دردسترس بوده و می‌توان حتی این‌گونه ادعا کرد که هم اکنون نیز درصورت وجود عزم جدی در تصمیم‌سازان اقتصادی و نهادهای اجرایی و نظارتی، امکان آغاز به کار آن در فرصت محدودی وجود دارد.

نکته مهم آن که فاصله قیمت بین حواله و تحویل فیزیکی اسکناس چندان برجسته نیست و راه‌اندازی بازار آتی ارز به معنی مدیریت قیمت در هر دو بازار خواهد بود. آن هم در شرایطی که امکان معاملات فیزیکی و حواله در یک بستر معاملاتی با دو نماد مختلف وجود دارد.

تاریخچه راه‌اندازی بازار آتی ارز

ایده تشکیل بازار آتی ارز در ابتدا به سال 94 و حتی قبل‌تر از آن برمی‌گردد. با تصدی یا در اختیار گرفتن پست مدیرعاملی بورس کالای ایران توسط دکتر حامد سلطانی‌نژاد اولین رویکرد و اظهار نظر رسمی ایشان به راه‌اندازی بازار آتی ارز تعلق گرفت؛ آن هم در شرایطی که معاملات آتی سکه طلا از یک رونق نسبی برخوردار بود. نرم‌افزار و زیرساخت معاملاتی آن دردسترس است و همچنین تست سرد یا امکان‌سنجی عملیاتی معاملات آن هم در سامانه بورس کالای ایران ایجاد شده و حتی مورد آزمایش قرار گرفت. اما بانک مرکزی باتوجه به عملکرد خاص خود تمایل چندانی به راه‌اندازی این سازوکار معاملاتی نداشت. اینکه بازار آتی سکه با همه اما و اگرهای آن متوقف شد، سیستم‌های نظارتی ورود کرده و بهای ارز در بازه‌های زمانی مختلف به اوج رسید، همگی داده‌هایی بودند که در آن زمان اجازه ندادند که چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ دستورالعملی بازار آتی ارز آغاز به کار کند. رایزنی با برخی از بانک‌ها برای کسب مجوز و اظهار آمادگی آنها نیز راه به جایی نبرد. تا جایی که می‌بینیم تاکنون چیزی به عنوان بازار آتی ارز راه‌اندازی نشده است.

اینکه پژوهشکده پولی و بانکی به‌عنوان بازوی پژوهشی بانک مرکزی نسبت به این اتفاق و اقدام، نظر مثبت اعلام کرده و داده‌های قطعی و متقن قراردادهای آتی را به عنوان رویکردهای اجرایی و عملیاتی آن مورد اشاره قرار داده، واقعیتی است که این روزها هم می‌تواند به‌عنوان یک سیگنال مثبت مورد توجه قرار گیرد و هم مورد انتقاد واقع شود. سیگنال مثبت از آن بابت که امیدواریم بانک مرکزی نسبت به پیش‌بینی‌‌پذیر بودن بازار ارز واکنش مثبتی از خود نشان دهد؛ چراکه پژوهشکده پولی و بانکی این رویکرد را به‌عنوان یکی از ابزارهای مدیریتی بازار معرفی کرده است. بهتر است به تجربه شرکت بورس کالای ایران در سال‌های گذشته بازگردیم. شاید مسیر دست یافتن به این شیوه قراردادی ساده‌تر باشد.

به جرات می‌توان گفت که بورس کالای ایران آمادگی راه‌اندازی قرارداد آتی ارز را دارد؛ اما موفقیت این قرارداد مشخصا از مسیر پژوهش‌های مثبت بانک مرکزی یا پژوهشکده پولی و بانکی عبور نمی‌کند، بلکه شاید بهتر باشد به زیرساخت‌های فنی و تجربیات حال و گذشته بورس کالا و بازارهای مالی بپردازیم. واقعیت آن است که بانک مرکزی تاکنون نه تنها از ابزارهای مالی در مسیر مدیریت بازارها در بستر بازارهای کالایی یا حتی بازار ارز استفاده نکرده، بعضا نسبت به سرکوب این ابزارها نیز اقدام کرده است. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که حذف بازار آتی برای دادوستد سکه، اگرچه به دلایل مختلفی انجام شد، اما شاهد نیستیم که بانک مرکزی نسبت به آغاز عملکرد آن نظر حمایتی داشته باشد. اینکه بازار گواهی سکه که فاصله خاصی با بازار فیزیکی ندارد با اظهار نظر و حتی اعمال نفوذ نادیده ارگان‌هایی همچون بانک مرکزی متوقف می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت که این نهاد متولی از هم اکنون آن هم به شکل تمام‌قد به حمایت از این سازوکار بپردازد. به هر حال تجربیات ابزارهای مالی مباحث خاص خود را دربردارد که به فرازوفرود موفقیت معاملات آتی ارز کمک شایانی خواهد کرد.

ورود ارز به بازار گواهی سپرده؛ راهگشای معاملاتی آتی

پیشنهادهایی که می‌توان در زمینه فراهم شدن بستر راه‌اندازی قراردادهای آتی ارز ارائه کرد، به شرح زیر است:

پیش از آنکه بازار آتی ارز را راه‌اندازی کنیم، لازم است که بازار گواهی سپرده ارزی را طراحی کنیم. به این معنی که به‌طور رسمی این پتانسیل وجود داشته باشد که همانند گواهی سپرده سکه طلا که معاملات سکه در قالب اوراق سپرده کالایی تا حد قابل قبولی جایگزین دادوستد سکه فیزیکی در بازار آزاد شده است، همین رویکرد در بازار ارز نیز راه‌اندازی شود. زیرا تحویل فیزیکی سکه طلا به ندرت انجام می‌شود. بنابراین از این نظر انتظار می‌رود که تقاضای فیزیکی گسترده برای ارز به جامعه تحمیل نخواهد شد.

باتوجه به نرخ اوراق سپرده سکه طلا که در بازار گواهی سپرده تجربه شده است و سال‌ها به میزان محدود بالاتر از قیمت بازار فیزیکی است. بنابراین از این مسیر نیز انتظار تحویل فیزیکی بزرگی را در این دارایی نداریم. یعنی از هم اکنون می‌توان بستری برای جذب نقدینگی بر پایه ذخایر ارز که بانک مرکزی و سایر بانک‌ها در اختیار دارند، فراهم کرد. در این شرایط بحث تسعیر نرخ ارز بانک‌ها نیز شاید تا حد زیادی مرتفع شود. به ویژه در ذخایر و دارایی‌هایی که به صورت فیزیکی وجود دارد.

پوشش ریسک ناشی از نوسان ارز با بهره‌گیری از قراردادهای مشتقه

نوسان‌های مکرر بهای ارز تاثیر منفی گسترده‌ای بر بازارها برجای می‌گذارد که افت رشد اقتصادی کشورها از مهم‌ترین پیامدهای آن است. عدم اطمینان از هزینه‌های واردات و میزان درآمد نهایی صادرات، بخش تولیدی کشور را بیش از پیش تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. به عبارت دقیق‌تر، واردکننده امکان برنامه‌ریزی و محاسبه قطعی پرداخت‌های ارزی خود را نداشته و در زمان‌های بحران با احتمال برآورد بیش از حد نرخ ارز در آینده، سود بیشتری را طلب می‌کند تا از این راه امکان پوشش ریسک‌های ناشی از تکانه‌های افزایشی بهای ارز را داشته باشد. این افزایش بها به مصرف‌کننده داخلی و تولیدکنندگانی که وابسته به مواد اولیه وارداتی هستند، منتقل شده است که نتیجه آن صعودی شدن هزینه‌های تولید در گذر زمان است. در بخش صادراتی نیز اگرچه کاهش ارزش پول ملی می‌تواند اثر مثبتی داشته باشد، اما هزینه عدم اطمینان و ریسک ناشی از تکانه‌های ارزی بی‌ثباتی در روند معاملات است که به‌منظور حفظ سهم بازار خارجی از سوی صادرکنندگان باید پرداخت شود.

به‌منظور پوشش ریسک ناشی از نوسانات ارزی بسیاری از بازارهای مالی دنیا به بهره بردن از ابزارهای مالی مرتبط با دارایی پایه پرداختند که مخاطره ناشی از تکانه‌های قیمتی در محیط‌های ناپایدار را تا حد زیادی مرتفع می‌کنند. صعود بی‌سابقه بهای ارز طی سال گذشته زمینه بروز آشفتگی در بسیاری از بازارهای کالایی کشور بوده است که به‌عنوان مهم‌ترین رویداد اقتصادی داخلی از سوی معامله‌گران عموم بازارها به‌صورت لحظه‌ای مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. به‌گونه‌ای‌که این روزها کوچک‌ترین نوسان در بازار ارز، پیش‌بینی معامله‌گران بازارها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و معاملات آتی بورس به نوعی مدیریت میزان تقاضا و حجم عرضه‌ها به دنبال نوسانات ارزی، مشخص می‌شود. بهره بردن از ویژگی ذاتی قراردادهای مشتقه و راه‌اندازی معاملات آتی ارز به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم در کنترل تلاطم‌های ارزی گامی مثبت تلقی می‌شود که نه تنها بستری برای شفاف‌سازی دورنمای بهای ارز به شمار می‌رود، بلکه در شرایط بحرانی از وقوع تکانه‌های شدید جلوگیری می‌کند.

موشکافی سازوکار معاملات آتی ارز

در واقع منظور از قرارداد آتی ارز، تعهدی دوطرفه است که بر اساس آن مقدار مشخصی از یک پول پایه (پول خارجی) به نرخ معاوضه مشخص در تاریخ سررسید مشخص، با پول دیگر (معمولا پول داخلی)، معاوضه می‌شود. طرفین معامله، بر اساس سازوکار قراردادهای آتی، وجهی را به‌عنوان ضمانت ایفای تعهدات یا وجه تضمین نزد کارگزار یا اتاق پایاپای می‌گذارند که این وجه تضمین، متناسب با تغییرات نرخ آتی ارز، طی عملیات به‌روزرسانی حساب‌ها تعدیل می‌شود. البته در روش محاسبه وجه تضمین لازم است که نرخ تغییرات ارز شامل روند بهای ارز در کنار نوسان و پرش‌های قیمتی آن در نظر گرفته شود.

سازوکار قرارداد آتی ارز در اقصی نقاط دنیا به شکلی است که معمولا با کاهش فاصله زمانی بین ایجاد قرارداد و تاریخ سررسید، قیمت آتی به قیمت نقدی نزدیک‌تر می‌شود. هم اکنون نیز چنین ویژگی در بازار آتی بورس کالا وجود دارد و در روز سررسید قیمت آتی و دارایی پایه به یکدیگر همگرا می‌شوند.

اینکه کارکرد اهرمی قراردادهای آتی ارزی چگونه تعریف شود، مبتنی بر اندازه قراردادها و تعریف آن است؛ زیرا خاصیت اهرمی در بازار آتی نقش محوری دارد که با توجه به تغییرات بهای تسویه هر نماد و میزان وجه تضمین آن، این خاصیت اهرمی در بازار تغییر می‌کند.

در اواسط دهه 1390، راه‌اندازی بازار آتی ارز، به قدری جدی شد که حتی طبق اعلام رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار وقت، مصوبه شورای عالی بورس برای این قرارداد اخذ شد. پیش‌شرط شروع به کار این معاملات، تک‌نرخی شدن بهای ارز بود که متاسفانه با وجود بررسی‌های گوناگون و سازوکارهای مورد نیاز، این نوع از معاملات ارزی به عرصه ظهور نرسید و فراموش شد. در آن زمان طبق بررسی‌های انجام‌شده از سوی علمای فقهی اتفاق نظری در مورد شرعی بودن معاملات نقدی ارز وجود داشت؛ زیرا معتقد بودند معاملات نقدی ارز ماهیت ربوی ندارد و همه ویژگی‌های یک معامله صحیح از نظر اسلامی را دارد. با توجه به شرعی بودن معاملات قراردادهای آتی با در نظر گرفتن ملاحظات کمیته فقهی در تبیین سازوکار و معاملات نقدی ارز، به ‌نظر می‌رسد مسائل فقهی و حقوقی راه‌اندازی قراردادهای آتی ارز در بورس کاملا برطرف شده است.

بازیگران آتی ارز چه کسانی خواهند بود

نقش بازارگردان در بازارهای مالی نقشی برجسته به شمار می‌رود. در معاملات آتی ارز، به‌علت آنکه بانک مرکزی مسوولیت اصلی را به‌عنوان عرضه‌کننده اصلی ارز در بازار برعهده دارد و به تعیین سیاست‌های ارزی می‌پردازد، می‌تواند به‌عنوان بازارگردان آتی ایفای نقش کند. از این رو می‌توان انتظار داشت که دادوستد ارز از بستر قراردادهای آتی توسعه یابد و از تعادل لازم معاملاتی برخوردار شود.

آربیتراژگران و هجرها به‌عنوان پوشش‌دهندگان ریسک در کنار سرمایه‌گذاران با افق‌های سرمایه‌گذاری متفاوت، از جمله بازیگران اصلی این بازار به شمار می‌روند که به‌منظور حفظ ارزش دارایی خود در برابر تغییرات احتمالی بهای ارز در آینده می‌توانند از قراردادهای آتی ارز استفاده کنند. آربیتراژگران از تفاوت قیمت یک دارایی در بازارهای متفاوت سود کسب می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، از تفاوت قیمت بین نرخ جاری و نرخ آتی ارز منتفع می‌شوند. سرمایه‌گذاران هم به‌عنوان گروهی دیگر، به‌منظور افزایش بازدهی بلندمدت سبد دارایی‌های خود از قرارداد آتی ارز استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران با افق سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت هم با هدف کسب سود از تغییرات کوتاه‌مدت نرخ آتی، از قراردادهای آتی ارز استفاده می‌کنند. این سرمایه‌گذاران، منفعتی در پول پایه (ارز خارجی) مدنظر خود ندارند، بلکه با پیش‌بینی جهت تغییرات آینده نرخ ارز سود کسب می‌کنند. این افراد، اگر نرخ جاری ارز در حال افزایش باشد، موقعیت خرید و اگر نرخ جاری ارز در حال کاهش باشد، موقعیت فروش را در قرارداد آتی اتخاذ می‌کنند.

چالش‌های راه‌اندازی آتی ارز

چالش‌هایی در بدو ورود ارز به تابلوی آتی بورس کالا وجود دارد که نیازمند بحث و بررسی بیشتر است. اینکه کدام یک از ارزهای رایج دنیا در این تابلو قابلیت دادوستد پیدا کنند تا هزینه‌های معاملاتی بالاتر و پرش چشمگیر قیمتی را به دنبال نداشته باشند، ابتدایی‌ترین چالشی است که در راه‌اندازی این بازار باید به آن توجه کرد. عمده معاملات ارزی بر مبنای چند ارز اصلی رایج در دنیا انجام می‌شود که اگر نهاد متولی خواستار ورود ارزهای دیگری است، باید نحوه رویارویی با چالش‌های مضاعف را برآورد کند. معامله تحت هر ابزار نوپا، نیازمند شناخت و آموزش کافی معامله‌گران است، از این رو نمی‌توان انتظار داشت که در بدو راه‌اندازی یک ابزار مالی، شاهد حجم‌های بالای معاملاتی باشیم. همان‌طور که تجربه معاملات آتی سکه و در حال حاضر آتی نقره چنین ادعایی را تصدیق می‌کند، برای دادوستد ارز نیز این امکان محتمل ارزیابی می‌شود. در شرایطی که حجم معاملات کم است، افزایش فاصله قیمتی بین دو بازار بدیهی بوده اما در شرایط بحران ممکن است، ذهنیت‌های اهالی بازار این فاصله قیمتی را بیش از پیش بالا ببرد. از این رو لازم است که رویکردهای توسعه و تعمیق بازار آتی ارز حتی پیش از آغاز به کار معاملات آن در دستور کار قرار بگیرد زیرا در شرایطی که تعداد بازیگران بازار اندک است، عدم سهولت در نقدشوندگی ابزارهای مالی، هزینه‌های ورود و خروج بالایی را به معامله‌گران تحمیل می‌کند.

در حال حاضر ابزار آتی بورس کالا برای محصولات قابل معامله آن با حد نوسان مثبت و منفی پنج درصد در نظر گرفته شده است اما ارز به‌عنوان یک دارایی که عموما نوسانات نرمالی ندارد احتمال پیروی از این حد نوسان را نیز نخواهد داشت و انتظار می‌رود که بر پایه ویژگی‌های فنی آن به تعریف بازه نوسانی برای قراردادهای آتی ارز پرداخته شود.

اینکه دخالت در بازار ارز توسط نهاد متولی یعنی بانک مرکزی به چه شکل انجام می‌شود، باید در ابتدا مشخص شود تا لطمه جبران‌ناپذیری به سرمایه اهالی بازار وارد نشود؛ زیرا دخالت فعال در بازار ارز و نگه داشتن نرخ آن در دامنه نوسان دستوری در شرایط وقوع بحران امکان‌پذیر نیست. روسیه، چین و برزیل از جمله کشورهایی هستند که معمولا ورود و خروج ارز از کشور جهت تسویه ابزارهای مشتقه ارزی را محدود می‌کنند. از این رو این دولت‌ها آتی ارز غیرتحویلی(NDFs) را یک جایگزین تسویه آتی ارزی در نظر گرفته‌اند که به‌جای استفاده از ارز موضوع قرارداد آتی، تسویه قرارداد با ارز مربوط به کشور توسعه‌یافته انجام می‌گیرد معاملات آتی بورس و تسویه سود و زیان قرارداد در سررسید با این ارز انجام خواهد شد. از مزایای این روش ریسک اعتباری کمتر است.

جزئیات خبر

در سال ۱۸۴۸میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند، یعنی گندم بدهند و پول آن را دریافت کنند. به‌تدریج کشاورزان (فروشندگان) و واسطه‌ها(خریداران) شروع به‌نوعی تعهد جهت تبادل کالا و وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی‌ را پایه‌ریزی کردند، بدین معنی که «تولیدکننده موافقت نمود که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده(تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد.»

پایه‌گذاری معاملات آتی

ساختمان تجارت شیکاگو در سال 1848 میلادی راه‌اندازی شد و یکی از قدیمی‌ترین مراکز معاملات آتی جهان است.

در این راستا، کشاورز از قبل می‌داند که وجه خود را دریافت می‌کند و خریدار نیز از قیمت کالا باخبر می‌شود. این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است، این نوع قراردادها به‌سرعت رایج شد و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست‌به‌دست چرخاند.

اگر واسطه‌ای احساس می‌کرد، نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می‌فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت، معاملات آتی بورس مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می‌کرد. قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.

بتدریج معامله در قراردادهای آتی شرایط سودمندی در سرمایه‌گذاری بوجود آورد و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی شد

این قراردادها با اندکی تغییرات به‌سرعت تبدیل به ابزاری برای سودآوری طرفین معامله تبدیل شد. مثلاً در شرایط بدآب‌وهوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده‌اند، علاقه‌مند هستند، قراردادهای ارزشمند خود را به دلیل کاهش عرضه گندم نگه‌دارند یا در قیمت بالاتری بفروش رسانند. برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می‌یابد. به‌علاوه، این وضعیت معامله‌گرانی را که قصد خرید و فروش واقعی گندم را نداشته و صرفاً به‌عنوان پذیرش ریسک نوسانات قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله‌شده‌اند را نیز معاملات آتی بورس ترغیب می‌نمود

رونق بازارهای محلی

بتدریج معامله در قراردادهای آتی شرایط سودمندی در سرمایه‌گذاری بوجود آورد و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی شد و زمینه‌ای را ایجاد نمود که شکل قراردادهای آتی منظم و قانونمند شوند. به دنبال این اتفاقات، بورس CBOT در سال ۱۸۴۸میلادی در آمریکا شکل گرفت.

در بورس آتی به‌طور اساسی و زیربنایی، محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می‌شود تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند. شهرت قراردادهای آتی و موفقیت بورس CBOT در شیکاگو باعث رونق بازارهای محلی دیگر شد تا کالاهای معینی را براساس ساختار بومی کشورها پایه‌ریزی و معامله قراردادهای آتی را تسهیل کند. در اوایل قرن بیستم همان‌طور که سیستم حمل‌ونقل و ارتباطات رونق بیشتری یافت، انبارهای مرکزی نیز در بازارهای اصلی برای توزیع کالاها به‌صورت مقرون‌به‌صرفه و اقتصادی ساخته شدند.