تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه

تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه

چرا و چگونه در بورس سرمایه‌گذاری کنیم؟

بورس و بازار سرمایه

آیا سرمایه‌گذاری در بورس خوب است!

در دو سه سال اخیر از این جنس سوالات در میان عموم مردم زیاد مطرح می‌شود. سوالاتی از قبیل «سود سرمایه‌گذاری در بورس چقدر است»، «چگونه وارد بورس شویم» یا «برای سرمایه‌گذاری در بورس از کجا شروع کنم» از مهم‌ترین ابهاماتی است که ذهن افراد را تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه به خود مشغول می‌کند.

مساله این است که اکثر قریب به اتفاق عموم مردم آموزش لازم را در خصوص سرمایه‌گذاری در بورس ندارند. بنابراین بازار سرمایه را از دور به عنوان یک بازار تاریک می‌بینند که ورود به آن ممکن است بسیار پرریسک باشد.

با توجه به اتفاقاتی که در یکی دو سال اخیر خصوصا از ابتدای سال 99 در خصوص بازار بورس رخ داده، احتمالا داستان‌ها و نکات منفی زیادی در خصوص این بازار شنیده‌اید که باعث شده به سود سرمایه‌گذاری در بورس با تردید بیشتری نگاه کنید.

اگر شما چنین سوالات یا ابهاماتی در ذهن دارید در این مقاله با ما همراه باشید تا جور دیگری به داستان نگاه کنیم! ابتدا به این سوال پاسخ می‌دهیم که اساسا آیا سرمایه‌گذاری در بورس خوب است و سود سرمایه‌گذاری در بورس چقدر است؟

سود سرمایه‌گذاری در بورس چقدر است؛ چرا باید بازار سرمایه را جور دیگری دید!

احتمالا شما هم هر زمان که بازار بورس دچار نوسان می‌شود بسیار از اطرافیان خود می‌شنوید که بازار سرمایه جای مناسبی نیست یا اینکه از ضرر و زیان میلیونی خود و اطرافیانشان برای شما می‌گویند.

نکته جالب اینجاست که اگر شما پای صحبت این افراد بنشینید، اکثر قریبا به اتفاق آنها حتی الفبای سرمایه‌گذاری در بورس را نیز نمی‌دانند. بلکه بیشتر یک سری اخبار و تحلیل‌های کلی را از دیگران شنیده‌اند.

این روزها بسیاری از شهروندان عادی جامعه از یکدیگر سوال می‌پرسند که آیا سرمایه‌گذاری در بورس خوب است؟ اصلا سود سرمایه‌گذاری در بورس چقدر است؟ نوع اینگونه سوالات نشان می‌دهند که معمولا فرد سوال کننده شناخت درستی از بازار سرمایه نداشته و بیشتر آن را بازاری شبیه به بازارهای سکه، طلا، ارز و مسکن می‌داند.

ورود به دنیای بورس نیازمند دو بال است. یک بال مربوط به دانش و سواد بورسی و بال دیگر مبتنی بر داشتن دیدگاه بلندمدت و حداقل میان‌مدت است.

با داشتن این دو بال شما به مرور به این نتیجه خواهید رسید که قرار نیست که یک بازار مالی همواره به شما سود بدهد. نوسانات مختلف به همراه سود و زیان اصول ذاتی سرمایه‌گذاری از جمله سرمایه‌گذاری در بورس هستند.

اما در پاسخ به این سوال که آیا سرمایه‌گذاری در بورس خوب است یا نه؛ کافی است به روند سوددهی این بازار نسبت به بازارهای دیگر در چند سال اخیر توجه کنیم.

سود سرمایه‌گذاری در بورس چقدر است؟

برای سرمایه‌گذاری در بورس از کجا شروع کنم؟

قبل از هر نکته‌ای باید بگوییم که سرمایه‌گذاری در بورس خود زیرمجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار بوده که علاوه بر بورس گزینه‌های دیگری را نیز پیش روی شما می‌گذارد.

اگر مقاله «انواع مدل‌ها و روش‌های سرمایه‌گذاری را بشناسیم» ما را مطالعه کرده‌ باشید، در آنجا به تمام حوزه‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرده‌ایم.

اما برای پاسخ به این سوال که «چگونه وارد بورس شویم»، ما چندین گام مختلف در نظر گرفته‌ایم که در اینجا با هم آنها را مرور می‌کنیم.

آموزش سرمایه‌گذاری در بورس؛ مساله‌ای که همه نادیده می‌گیرند!

شما باید قبل از هر چیزی این پیش‌فرض ذهنی را بپذیرید که سرمایه‌گذاری نیز همانند هر پیچیده دیگر نیازمند آموزش و یادگیری است. چنانچه این مساله را قبول ندارید، بهتر است همین حالا از ادامه مطالعه این مقاله انصراف دهید!

شاید با خود تصور کنید که پول لازم را برای این کار ندارید یا آنکه وقت کافی در اختیار ندارید. اینجا لازم است یک مساله را برای شما روشن کنیم.

اینکه شما درک کنید و یاد بگیرید که بازار سرمایه به چه نحوی فعالیت کرده و سازوکار آن چگونه است، یک مساله جدا از آموزش تخصصی سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه خواهد بود.

واقعیت آن است که اکثر افراد اساسا هیچ درک و شناختی از سازوکار فعالیت بازار سرمایه ندارند، آنها صرفا از دوستان یا اقوام خود حرف‌های درست یا نادرستی را شنیده‌اند.

بنابرای در اینجا بهتر است آموزش سرمایه‌گذاری در بورس را به دو بخش تقسیم‌بندی کنیم. در بخش اول شما یاد می‌گیرید که اساسا بورس چگونه کار می‌کند؟

انواع سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بورس چگونه است؟ نهادهای مختلف بازار سرمایه کدامند و وظیفه هر کدام از آنها چیست؟ تفاوت بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؟

یادگیری این مسائل و رسیدن به پاسخ سوالاتی از این قبیل چندان کار پیچیده‌ای نیست. به گونه‌ای که حتی اکثر افراد با حداقل تحصیلات هم می‌توانند بعد از مدتی به پاسخ این سوالات برسند. با این حال، ما امروزه افرادی را در بازار سرمایه می‌بینیم که با مدرک دکتری، باز هم شناختی از سازوکار فعالیت این بازار ندارند.

هنگامی که شما درک کنید که بورس به چه نحوی فعالیت می‌کند، سپس وقت آن است که تصمیم بگیرید که آیا به آموزش‌ سرمایه‌گذاری در بورس به صورت تخصصی از قبیل آموزش تحلیل تکنیکال یا تحلیل بنیادی نیاز دارید یا خیر؟

بنابراین ما در اینجا قصد نداریم تا از تحلیل تکنیکال و بنیادی حرف بزنیم. بلکه منابعی را برای آموزش سرمایه‌گذاری در بورس معرفی می‌کنیم که بعد از مطالعه آنها می‌توانید مشخص کنید که آیا به آموزش‌های تخصصی‌تر نیاز خواهید داشت؟

آموزش سرمایه‌گذاری در بورس؛ از جستجوی اینترنتی شروع کنید

اینترنت و موتورهای جستجو یک ابزار کاملا رایگان برای آموزش هستند. هر چند از طریق آنها نمی‌توان به صورت تخصصی یاد گرفت، اما برای شناخت اولیه بسیار راهگشا خواهد بود.

ابتدا سعی کنید که در خصوص کلیات بازار سرمایه در موتورهای جستجو، مقالات آموزشی بخوانید. وبسایت‌های کارگزاری‌ها، شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کنار وبسایت سازمان بورس و ارواق بهادار معمولا محتواهای آموزشی در خور توجهی دارند.

در جستجو اینترنتی سعی کنید که کلیدواژه‌های مختلف و مهم را پیدا کرده و جستجو کنید.

آموزش سرمایه‌گذاری در بورس؛ فیلم آموزشی ببینید

بعد از کسب دانش حداقلی، در ادامه کمی تخصصی‌تر ورود کرده و به سراغ ویدئوهای آموزشی در آپارات و یوتیوب بروید.

البته بهتر است که وقت خود را پای هر فیلم آموزشی هدر ندهید. بنابراین بهتر است که بعد از کمی جستجو ویدئوهای آموزشی یک یا دو استاد حرفه‌ای بورس را مشاهده کنید که آموزش سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به زبان ساده را شرح داده باشند.

چنانچه به دنبال محتوای یونیک‌تر و بهتر هستید می‌توانید آنها را از طرق مختلف خریداری کنید. با این حال، باز هم توصیه ما این است که از فیلم‌های آپارات و یوتیوب استفاده کنید.

در خصوص فیلم‌های آموزشی توجه به این نکته ضروری است که در اینجا نیاز نیست که شما آموزشی تخصصی و سطح بالا ببینید. بنابراین برای دیدن هر محتوای آموزشی وقت تلف نکنید.

آموزش سرمایه‌گذاری در بورس؛ کتاب بخوانید و باز هم کتاب بخوانید!

خوب بعد از آنکه دانش اولیه‌ای در خصوص سازوکار فعالیت بازار سرمایه کسب کردید، در اینجا بهتر است سراغ کتاب‌ها و منابع آموزشی مکتوب بروید. تنها یک جستجو ساده اینترنتی کافی است تا بدانید انواع و اقسام کتاب و جزوات مختلف در این خصوص وجود دارد.

البته در اینجا هم بهتر است به سراغ کتاب‌هایی بروید که چندان تخصصی نبوده و بیشتر کلیات بازار سرمایه را به شما آموزش دهند. کتاب «خودآموز بورس» که توسط شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس ایران چاپ شده، از جمله این کتاب‌ها است.

با این حال، در این خصوص می‌توانید از مشاوره بورس و سرمایه‌گذاری استفاده کنید و از مشاوران خبره در خصوص معرفی کتاب‌های مناسب سوال بپرسید.

ما به مهم‌ترین روش‌ها برای سرمایه‌گذاری در بورس اشاره کردیم. اما قطعا روش‌های دیگری نیز از قبیل شرکت در کارگاه‌های آموزشی نیز وجود دارد. با این حال، تجربه نشان داده که این کارگاه‌ها زمانی مناسب است که شما حداقل مدتی در بازار فعالیت کرده باشید.

بنابراین در ادامه به صورت تخصصی‌تر به سوال «چگونه در بورس سرمایه‌گذاری کنیم» پاسخ خواهیم داد.

برای سرمایه‌گذاری در بورس از کجا شروع کنم؟

بعد از آنکه آموزش‌های اولیه را در خصوص چگونگی سرمایه‌گذاری در بورس کسب کردید، اکنون نوبت آن است که آستین‌ها را بالا زده و به صورت عملی پا در میدان پرچالش و البته شیرین بورس بگذارید.

بهتر است برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، گام‌ها را آهسته بردارید و عجله نکنید. نگران نباشید قرار نیست شما همانند سایر بازارهای طلا یا ارز، یک شبه دارایی خود را از دست دهید یا یک شبه پولدار شوید.

کد بورسی بگیرید

اولین گام برای ورود به دنیای شیرین بورس، گرفتن کد بورسی است. پیش‌تر فرایند گرفتن کد بورسی مقداری طولانی‌تر و نیاز به مراجعه حضوری بیشتری داشت. اما از ابتدای سال 99 و با وجود همه‌گیری ویروس کرونا این فرایند نیز بسیار تسهیل شده است.

شما باید در میان کارگزاری‌های مختلف کشور یکی را انتخاب کنید. سپس به وبسایت کارگزاری رفته و اقدام به ثبت نام کنید. در مرحله بعد نیاز است که به سایت سجام رفته و در آنجا نیز به صورت الکترونیکی ثبت نام کنید.

در ثبت نام الکترونیکی این دو، نیاز به وارد کردن برخی اطلاعات شخصی نظیر اطلاعات هویتی، تحصیلات، آدرس، شماره تماس و برخی موارد دیگر است. تمامی این کارها نهایتا ظرف یک ساعت انجام‌پذیر است. سپس باید منتظر بمانید تا پیامک مراجعه حضوری شما به دفتر پیشخوان دولت دریافت گردد.

بعد از دریافت پیامک نیز به یکی از دفاتر پیشخوان دولت رفته و فرایند احراز هویت حضوری را انجام می‌دهید. سپس بعد از چند روز با ارسال کد بورسی شما به صورت پیامکی، می‌توانید معاملات را به صورت آنلاین و از طریق سایت کارگزاری مربوطه انجام دهید.

با عرضه اولیه‌ها شروع کنید

شاید بتوان کم‌ریسک‌ترین نوع سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را خرید عرضه اولیه دانست. عرضه اولیه به سهام شرکتی گفته می‌شود که برای اولین بار به بورس عرضه می‌شود.

سازوکار عرضه اولیه به نحوی است که شما اساسا متحمل ضرر نخواهید شد. البته سود کمی نیز تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه خواهید داشت. اما با خرید تمام عرضه اولیه‌ها در طول سال مزه شیرین سود بورسی را به طور محسوسی احساس خواهید کرد.

معمولا هر هفته یک عرضه اولیه به بازار عرضه خواهد شد. بسته به تعداد مشارکت‌کنندگان در خرید این عرضه‌ها، به هر فرد مبلغ مشخصی خواهد رسید که با توجه به افزایش تعداد کدهای بورسی، این مبلغ اکنون اندکی کمتر از سالیان قبل شده است.

البته مقدار مبلغ مورد نیاز برای خرید هر عرضه اولیه نیز معمولا پایین بوده و با مبالغی از قبیل 10 هزار تومان تا 300 هزار تومان می‌توان اکثر قریب به اتفاق عرضه اولیه‎ها را خرید.

معمولا اکثر عرضه اولیه‌ها سودی در رنج 100 درصد را به شما خواهند داد. البته این میزان به روند کلی بازار سرمایه نیز بستگی دارد. بنابراین بعد از رسیدن به یک سود مناسب می‌توانید آنها را بفروشید یا اینکه به صورت بلندمدت نگهداری کنید تا سود بیشتری به دست آورید.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری

بعد از مدتی که از طریق خرید عرضه اولیه‌ها، به صورت عملی با فعالیت و سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه آشنا شده و کلیات لازم را درک کردید، بهتر است به سراغ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بروید.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس مزایای زیادی دارد که بیشتر از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها قابل انجام است. بهترین روش سرمایه‌گذاری در بورس برای افراد تازه‌کار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خواهد بود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی نه در ایران بلکه در بازار سهام اکثر کشورهای جهان، بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری افراد تازه‌کار و حتی افرادی با دانش بورسی متوسط و بالا هستند.

در بسیاری از مواقع سود برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری به مراتب بالاتر از میانگین سود بازار بورس بوده است. این صندوق‌ها خود انواع گوناگونی دارند که میزان ریسک و بازدهی هر کدام از آنها متفاوت است. توصیه ما این است که حتما مقاله زیر را در خصوص شناخت بهتر صندوق‌ها مطالعه کنید.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس از طریق سبدگردان‌ها

اگر سرمایه‌ بیشتری در اختیار دارید و به دنبال پذیرش ریسک بیشتر و البته کسب سود بهتر هستید، می‌توانید به سراغ سبدگردان‌ها بروید که نوع دیگری از سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس محسوب می‌شوند.

در این روش شما با شرکت سبدگردان مربوطه قرارداد بسته و مدیریت سهام و پرتفوی خود را به آنها واگذار خواهید کرد. بنابراین برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری، در اینجا سبدگردان به صورت اختصاصی، براساس قرارداد و شرایط شخصی شما اقدام به مدیریت سهام می‌کند.

از آنجا که متولیان سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر عهده افراد حرفه‌ای بوده، بنابراین احتمال سودآوری شما نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم بیشتر خواهد بود. از طرفی شما دغدغه روزانه برای مدیریت سهام خود را ندارید.

سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس با افزایش دانش بورسی

اگر شما تمام مراحل قبل از پشت سر گذاشته باشید، تاکنون باید به پاسخ برخی از سوالات مانند «آیا سرمایه‌گذاری در بورس خوب است؟»، «چگونه وارد بورس شویم؟»، «برای سرمایه‌گذاری در بورس از کجا شروع کنم؟» و مواردی از این قبیل رسیده باشید.

از طرفی در صورت طی مراحل قبل، باید به دانش اولیه بورسی، آشنایی با مفاهیم و کلیات اولیه بورسی و اینکه سازوکار فعالیت در بورس چگونه است، رسیده باشید.

اکنون می‌توانید به فکر سرمایه‌گذاری مستقیم باشید که پرریسک‌تر و البته جذاب‌تر و پرسودتر خواهد بود. با توجه وضعیت بازار بورس ایران برای این کار می‌توانید دو راه مشخص را در پیش بگیرید.

روش اول آن است که شما اقدام به خرید برخی از سهام‌ گروه‌های مهم و باارزش کنید. گروه‌هایی از قبیل صنایع فلزی، معدنی و پالایشی از جمله این موارد هستند. این گروه‌ها جرء گروه‌های پیش‌ران و اصطلاحا شاخص‌ساز بازار هستند.

نکته مهم در خرید سهام این گروه‌ها آن است که حتما باید دید بلندمدت حداقل یک یا دو ساله داشته باشید و نباید تحت تاثیر هیجانات ناشی از نوسان بورس اقدام به فروش آنها کنید. ضمن آنکه تمام سرمایه خود را برای خرید آنها صرف نکنید.

در صورت داشتن چنین دیدگاهی به احتمال بسیار زیاد بعد از گذشت مدت زمان قابل توجهی (حداقل یک یا دو ساله)، شما سود خوبی را بابت خرید این گروه‌ها به دست خواهید آورد.

اما در روش دوم سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس بهتر است شما به سراغ تحلیل تخصصی بازار سرمایه رفته و یادگیری تحلیل بنیادی و تکنیکال بازار سرمایه بروید.

این روش مناسب افرادی است که وقت کافی در اختیار دارند یا آنکه شغل تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه آنها به نوعی به بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه مرتبط است.

ما در این مقاله به سوالات مختلفی در خصوص سرمایه‌گذاری در بورس پاسخ دادیم. اما شما به هر روشی و با هر سرمایه‌ای که در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنید، باز هم بی‌نیاز از مشاوره بورسی نخواهید بود. همین حالا می‌توانید برای مشاوره تلفنی بورس و همچنین مشاوره حضوری اقدام کنید.

تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه

اقتصاد نیوز: در هفته‌ اخیر میانگین ارزش معاملات اوراق بدهی افت داشت و سهم اوراق از معاملات بازار سهام کاهش یافت.

کانال ۲ هزار میلیاردی خرید اوراق دولتی

اقتصاد نیوز: روند معاملات در بازار اولیه حراج اوراق بدهی دولتی با اندکی کاهش نسبت به هفته های قبل مواجه شده و در کانال ۲ هزار میلیارد تومان قرار گرفت.

وزنه سنگین «بانک ها» در خرید اوراق بدهی دولتی

سقوط ۴۴ درصدی معاملات اوراق/ نرخ سود کوتاه‌مدت‌ها افزایشی شد!

جهش معاملات اوراق/ کاهش نرخ سود در سررسیدهای کوتاه مدت

رشد ۲۴۴ درصدی فروش اوراق بدهی دولتی +نمودار

نقشه متقاضیان مسکن برای افزایش سقف وام/نرخ سود چقدر درصد شد؟

اقتصاد نیوز: روند هزینه وام مسکن در آخرین هفته اردیبهشت ماه رکورد بالایی را به ثبت رساند. در این بازار قیمت اوراق تسه در روز سه شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به سطح ۱۴۵ هزار تومان رسیده و رکورد سه ماهه را ثبت کرد.

حراج سه هزار میلیاردی اوراق بدهی در خرداد ۱۴۰۱ +جدول

صندوق ها و اوراق بدهی جذاب می شوند؟

انتشار اوراق گواهی سپرده ۱۸درصدی در بانک آینده

دنیای‌اقتصاد: بانک آینده، اوراق گواهی سپرده مدت‌دار، ویژه سرمایه‌گذاری عام را پذیره‌نویسی می‌کند. این اوراق، با نرخ سود علی‌الحساب سالانه ١٨درصد و نرخ سود بازخرید قبل از سررسید سالانه ١٠درصد است که مدت آن، یک سال است. بنا بر این گزارش فروش این اوراق در سال‌جاری تا اطلاع ثانوی ادامه دارد.

تحلیل پستی و بلندی‌های معاملات اوراق

انتشار اوراق گواهی سپرده مدت‌دار بانک توسعه تعاون

دنیای‌اقتصاد: براساس مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بانک توسعه تعاون در سال جاری گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری منتشر می‌کند. این اوراق یک‌ساله و بدون امکان تمدید در سررسید قرارداد است. نرخ سود اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ۱۸ درصد سالانه و در مقاطع یک ماهه قابل پرداخت است. همچنین نرخ سود بازخرید قبل از سررسید اوراق ۱۰ درصد سالانه محاسبه و پرداخت می‌شود. مشتریان بانک توسعه تعاون می‌توانند با مراجعه به شعب این بانک در سراسر کشور نسبت به خرید اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری اقدام کنند.

منحنی نرخ بازدهی در ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ + نمودار

اقتصاد نیوز: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱، حجم معاملات خرد اوراق بدهی دولتی در بازار ثانویه نسبت به آخرین روز معاملاتی با ۳۲ درصد کاهش به ۱۸۴ میلیارد تومان رسید. این معاملات روی ۳۰ نماد اخزا و ۸ نماد اراد انجام شد.

انتشار منحنی نرخ بازدهی در ۳۱ فروردین۱۴۰۱

اقتصاد نیوز: بررسی منحنی بازده استخراج شده از نمادهای اخزا نشان می‌دهد که نرخ‌های بازده درسررسید کوتاه مدت افزایشی بودند.

بورس روی دور صعود/خروج حقیقی ها از اوراق بدهی و صندوق ها

سقوط آزاد حجم معاملات اوراق

منحنی بازدهی اوراق بدهی دولتی منتشر شد

اقتصاد نیوز: در بازار اوراق بدهی دولتی، نرخ‌های بازده اوراق در سررسیدهای زمانی مختلف از طریق عرضه و تقاضا کشف می‌شود.

تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه

بازارهای مالی را می‌توان به دو دسته بازار پول و بازار سرمایه تقسیم کرد. تفاوت بازار پول و سرمایه در این است که در بازار پول ابزار کوتاه‌مدت معامله می‌شود و در بازار سرمایه، ابزار بلندمدت. در این مقاله قصد داریم که به معرفی و بررسی کامل بازار سرمایه بپردازیم.

مفهوم بازار سرمایه

طبق تعریف اینوستوپدیا بازار سرمایه به مکانی گفته می‌شود که پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بین تأمین‌کنندگان سرمایه و افرادی که نیاز به سرمایه دارند جابه‌جا می‌شود. معمولاً در طرف عرضه‌کنندگان وجوه مردم قرار می‌گیرند و در سمت تقاضاکنندگان وجوه مشاغل و یا دولت قرار دارد.

بازار سرمایه از بازار اصلی تشکیل شده است، جایی که اوراق بهادار جدید صادر و فروخته می‌شوند. در بازار ثانویه اوراق بهاداری که از قبل صادر شده بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با بازارهای مالی پیشنهاد می‌شود دو مقاله جامع را مطالعه کنید:

متداول‌ترین بازارهای سرمایه بازار سهام و بازار اوراق بهادار است.

اصطلاح بازار سرمایه به طور کلی به مکانی اشاره دارد که اشخاص مختلف با ابزارهای مختلف مالی در آن به مبادله می‌پردازند. این مکان ممکن است شامل بازار سهام، بازار اوراق بهادار و یا بازار جفت ارز باشد.

بازارهای سرمایه از تأمین‌کنندگان و استفاده‌کنندگان سرمایه تشکیل شده است. همان‌طور که گفته شد، تأمین‌کنندگان شامل خانوارها و مؤسساتی هستند که به آن‌ها خدمت می‌کنند – صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه عمر، بنیادهای خیریه و شرکت‌های غیر مالی - که بیش از نیازهای خود، پول نقد در دست دارند. استفاده‌کنندگان وجوه هم عمدتاً شرکت‌های بزرگ و دولت‌ها می‌باشند.

از بازارهای سرمایه برای فروش محصولات مالی مانند سهام و اوراق بهادار بدهی استفاده می‌شود. سهام در واقع اوراق بهاداری است که برای دارنده آن به نوعی حق مالکیت ایجاد می‌کند. اوراق بهادار بدهی، مانند اوراق قرضه که دارنده آن در سررسیدهای مشخص نرخ بهره پولش را دریافت می‌کند و در آخر هم اصل پولش را پس می‌گیرد. دارندگان اوراق قرضه به منزله طلبکار شرکت هستند.

این بازارها به دو دسته مختلف تقسیم می‌شوند:

بازارهای اصلی و بازارهای ثانویه

بازارهای اصلی - جایی که سهام جدید و اوراق بهادار به سرمایه‌گذاران فروخته می‌شود - و بازارهای ثانویه که اوراق بهادار موجود را مبادله می‌کنند. بازارهای سرمایه بخش مهمی از یک اقتصاد مدرن کارآمد هستند زیرا پول را از طریق افرادی که اضافه‌تر دارند به سمت کسانی که برای استفاده مؤثر به آن احتیاج دارند، منتقل می‌کنند.

انواع بازار سرمایه

بیشتر بازارهای اولیه و ثانویه مدرن بر بستر رایانه‌ها و پلتفرم‌های الکترونیکی هستند.

بازارهای اولیه

بازارهای اولیه برای سرمایه‌گذاران خاص که اوراق بهادار را مستقیماً از شرکت صادرکننده خریداری می‌کنند، در دسترس است. این اوراق بهادار به عنوان اصلی‌ترین عرضه یا عرضه عمومی (IPO) در نظر گرفته می‌شوند. وقتی سهام یک شرکت عرضه عمومی می‌شود، درواقع سهام و اوراق قرضه خود را به سرمایه‌گذاران در مقیاس بزرگ و یا نهادهایی مانند صندوق‌های تأمینی و صندوق‌های دوطرفه می‌فروشد.

بازار ثانویه

از سوی دیگر، بازار ثانویه شامل مکان‌هایی است که تحت نظارت یک نهاد نظارتی (در ایران این نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد) که در آن اوراق بهادار موجود یا از قبل صادر شده بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود. شرکت‌های صادرکننده سهمی در بازار ثانویه ندارند. بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) و Nasdaq نمونه‌هایی از بازار ثانویه هستند.

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد این است که بازار ثانویه دو کارکرد بسیار مهم در بازار سرمایه دارد: اول اینکه نقدشوندگی سهام را تضمین می‌کند و دوم اینکه باعث کشف قیمت اصلی سهم می‌شود تا اگر شرکت تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه دوباره قصد داشت که درصدی از سهامش را عرضه اولیه کند، قیمت اصلی که باید برای هر سهم در نظر بگیرد را بداند. از طرفی بازار ثانویه موجب اعتماد سرمایه‌گذاران به حضور در بازار می‌شود.

ابزارهای اصلی بازار سرمایه

در بازار سرمایه سهام و یا اوراق قرضه‌ای معامله می‌شود که سررسید آن بیش از یک سال باشد.

سهام بیانگر حقی است که دارنده آن نسبت به سود خالص و دارایی‌های یک شرکت دارد. درواقع دارنده برگ سهم به میزان سهمی که خریداری کرده است مالک شرکت است. تنها بیش از نیمی از سهام در دست افراد است و باقی آن‌ها به صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری و شرکت‌های بیمه تعلق دارد.

از ویژگی‌های این اوراق آن است که سررسید مشخصی ندارند بنابراین اوراق بلندمدت محسوب می‌شوند.

وام‌های رهنی

وام‌های رهنی به شرکت‌ها و یا افرادی اعطا می‌شود که قصد دارند خانه، زمین و یا ساختمان بخرند. براساس این قرارداد، ساختمان یا زمین تقاضاکننده وام در رهن وام‌دهنده قرار می‌گیرد. در بازار وام ایالات متحده آمریکا، وام‌های رهنی، بزرگ‌ترین بخش را تشکیل می‌دهند و بیشترین مقدار وام‌ها نیز برای خرید خانه گرفته می‌شود.

در بازار وام‌های رهن مسکن، نوعی اوراق بهادار با پشتوانه اسناد رهنی منتشر شده که امکان تأمین مالی و تبدیل به نقد کردن وام‌های رهنی برای بانک‌ها و صندوق‌های مسکن و وام را میسر ساخته است.

اوراق قرضه شرکت‌ها

شرکت‌های بزرگ که از نظر اعتباری در رده بالایی قرار دارند، اوراق قرضه بلندمدت منتشر می‌کنند. شرکت‌هایی که اوراق قرضه منتشر می‌کنند، بهره این اوراق را سالی دوبار به دارنده این اوراق می‌پردازند و ارزش اسمی آن‌ها را نیز در تاریخ سررسید پرداخت می‌کنند. برخی از این اوراق قرضه که آن‌ها را اوراق قرضه قابل تبدیل می‌نامند دارای این ویژگی هستند که دارنده آن‌ها می‌تواند در زمان مقرر، آن‌ها را به تعدادی سهم عادی شرکت انتشاردهنده تبدیل کند.

اوراق قرضه دولتی

هنگامی‌ که یک دولت دچار کسری بودجه مزمن می‌شود و در کوتاه مدت امکان مرتفع شدن آن وجود ندارد، اوراق قرضه‌ای منتشر می‌کند که سررسید بیش از یک سال دارد.

مهم‌ترین ویژگی اوراق قرضه دولتی این است که ریسک نکول ندارد؛ یعنی تحت هر شرایطی دولت باید در سررسید مقرر بدهی خود را پرداخت کند.

• برای آشنایی بیشتر با انواع اوراق مقاله آشنایی با بازار و انواع اوراق را مطالعه کنید.

تفاوت بین بازار سرمایه و بازار بورس

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بازار سرمایه به طیف گسترده‌ای از دارایی‌های قابل معامله اشاره دارد که شامل بازار سهام و همچنین سایر مکان‌ها برای تجارت محصولات مالی مختلف می‌شود. بازار سهام به سرمایه‌گذاران و مؤسسات بانکی اجازه می‌دهد تا سهام را به صورت عمومی یا خصوصی معامله کنند. سهام در حقیقت ابزارهای مالی هستند که نمایانگر مالکیت جزئی یک شرکت است. این اسناد به‌طور گسترده توسط شرکت‌ها به عنوان ابزاری برای افزایش سرمایه و درواقع تأمین مالی استفاده می‌شوند. بازارهای اصلی و ثانویه در داخل بازار سهام قرار دارند.

بازار بورس محلی است برای خرید و فروش سهام و اوراق قرضه شرکتی که تحت نظارت یک سازمان فعالیت می‌کند.

وظیفه اصلی بازار بورس این است که خریداران و فروشندگان را در یک محیطی منصفانه، قانونمند و کنترل‌شده گرد هم بیاورد تا در آنجا بتوانند معاملات خود را انجام دهند. این اتفاق به افراد درگیر معامله این اطمینان را می‌دهد که معاملات با شفافیت انجام می‌شود و قیمت‌گذاری، منصفانه و صادقانه است. این نظم و شفافیت نه تنها به سرمایه‌گذاران بلکه به شرکت‌هایی که اوراق بهادار آن‌ها در تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه بازار معامله می‌شود هم کمک می‌کند. وقتی بازار بورس استحکام و سلامت کلی خود را حفظ کند، می‌توانیم انتظار شکوفایی اقتصاد را نیز داشته باشیم.

در حقیقت ممکن است بازار بورس به اشتباه معادل با بازار سرمایه تلقی شود؛ اما صحیح‌تر آن است که بازار بورس را زیرمجموعه بازار سرمایه ببینیم نه معادل با آن.

جمع‌بندی

بازار سرمایه زیر مجموعه بازار مالی است که در آن ابزارهای بلندمدت مبادله می‌شوند. در این بازار ابزارهای مختلفی وجود دارد که افراد می‌توانند با در نظر گرفتن نکاتی مانند درجه ریسک پذیری خود، درجه نقدشوندگی اوراق بهادار، افق زمانی سرمایه‌گذاری، متنوع سازی پرتفو و . اقدام به استفاده از این ابزارها کنند.

به‌طورکلی بازار سرمایه در هر کشوری نقش مهمی در تأمین مالی شرکت‌ها و کسب و کارها در آن کشور دارد به طوری که بعضاً 80 درصد شرکت‌ها از طریق بازار سرمایه اقدام به تأمین مالی می‌کنند. در کشور ما اما اوضاع متفاوت است. تأمین مالی در ایران اصولاً از طریق بانک صورت می‌گیرد که این موضوع یکی از ضعف‌های نظام اقتصادی ما تلقی می‌شود. چه‌بسا این شیوه تأمین مالی موجب به وجود آمدن مشکلاتی نیز شده است.

هرچه عمق بازار سرمایه بیشتر باشد، ریسک سرمایه‌گذاری در آن کمتر خواهد بود. از طرفی هر چه مردم با این بازار آشنایی بیشتر داشته باشند و قوانین و مقررات حاکم بر بازار سرمایه باثبات و مستحکم باشد، کمک می‌کند که افراد بیشتری به این بازار روی آورند و منجر به عمیق‌تر شدن آن شوند. عمیق‌تر شدن بازار موجب جمع شدن بیشتر نقدینگی سرگردان از جامعه و هدایت آن به سمت فعالیت‌های مولد می‌شود. امید است در سال‌های آتی شاهد استقبال روز افزون مردم از بازار سرمایه باشیم.

بازار سرمایه چیست؟ (آشنایی با مفاهیم تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه مهم و اساسی بازار سرمایه)

اگر فکر سرمایه‌گذاری در بورس شما را می‌ترساند، شما تنها نیستید. افرادی که تجربه بسیار محدودی در سرمایه‌گذاری در بازار سهام دارند معمولا بیش از نیمی از سرمایه خود را در ابتدای کار از دست می‌دهند. اکثر آنها گمان می‌کنند در ابتدا با سرمایه‌گذاری سودهای کلانی نصیبشان خواهد شد، ولی واقعیت چیز دیگری است. بنابراین تعجب‌آور نیست که گفته می‌شود پاندول احساسات سرمایه‌گذاری بین ترس و حرص و طمع می‌چرخد.

واقعیت این است که سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار ریسک‌هایی را به همراه دارد؛ اما وقتی با روشی منضبط وارد آن شوید، یکی از کارآمدترین راه ها برای ایجاد ارزش خالص (کسب درآمد) برای یک شخص است. بیشتر افراد ثروتمند و قدرتمند در دنیا، اکثریت ثروت خود را در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای درک بهتر مکانیزم‌های بازار سرمایه، بیایید با بیان تعریف سهام و انواع مختلف آن شروع کنیم.

شرکت‌های بزرگ امروز احتمالاً به عنوان یک نهاد خصوصی کوچک از چند دهه پیش توسط یک موسس راه‌اندازی شده‌اند. تصور کنید در سال 1999 شرکت علی بابا کار خود را از آپارتمان خود در هانگژو چین شروع کرده است یا مارک زاکربرگ موسس اولین نسخه فیس بوک، کار خود را از اتاق خوابگاه دانشگاه هاروارد خود در سال 2004 شروع کرد. این‌ها طی چند دهه در بین بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان قرار گرفته‌اند.

با این حال، رشد با چنین سرعت حیرت‌آور نیاز به دسترسی به حجم عظیمی از سرمایه دارد. برای انتقال این ایده‌ای که در مغز کارآفرین شکل گرفته و تبدیل آن به یک شرکت بزرگ، نیاز به اجاره دفتر یا کارخانه، استخدام کارمندان، خرید تجهیزات و مواد اولیه و ایجاد شبکه فروش و توزیع است. بنابراین عرضه سهام این شرکت‌ها در بورس و کسب سرمایه از این طریق، متداول‌ترین روش در دنیا می‌باشد.

تعریف سهام :

سهام یک ابزار مالی است که نشان‌دهنده مالکیت در یک شرکت است. مالکیت سهام به این معنی است که سهام‌دار صاحب یک قطعه از شرکت برابر با تعداد سهامی است که به عنوان بخشی از کل سهام باقیمانده شرکت در اختیار دارد. به عنوان مثال، یک شخص یا مؤسسه‌ای که صاحب 100.000 سهم یک شرکت با یک میلیون سهم منتشر شده است، می‌تواند 10٪ مالکیت آن را در اختیار داشته باشد. اکثر شرکت‌ها سهم‌های قابل توجهی دارند که به میلیونها یا میلیاردها می‌رسد.

معرفی بازار سرمایه :

در کشور ما بازار سرمایه عموماً با نام بورس اوراق بهادار تهران شناخته می‌شود؛ بازار سرمایه شاخه وسیعی از بازار است که فرآیند خرید و فروش ابزارهای مالی را تسهیل می‌کند . بازار سرمایه پلی است، که پس‌انداز واحدهای اقتصادی دارای مازاد مانند شرکت‌ها یا دولت‌ها را، به واحدهای سرمایه‌گذاری که بدان نیازمندند، انتقال می‌دهد. بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، به دو بازار اولیه (Primary Markets) و ثانویه (Secondary Markets) تقسیم می‌شود.

• بازار اولیه: بازاری است که در آن شرکت‌ها برای اولین بار اقدام به عرضه سهام و پذیره نویسی می‌نمایند.
• بازار ثانویه: در این بازار سهام عرضه شده در بازار اولیه مورد معامله مکرر قرار می‌گیرد؛ در واقع بازار ثانویه تسهیل کننده فروش اوراق در بازار اولیه می‌باشد.

بازار سرمایه ایران از نظر شرایط شرکت‌ها، به چهار بازار بورس اوراق بهادار ، بورس کالا ، فرابورس و بورس انرژی طبقه‌بندی می‌شود.

اصطلاحات بازار سرمایه:

حال که با مفهوم کلی بازار سرمایه آشنا شدید در زیر به توضیح چند اصطلاح در این بازار می‌پردازیم:

• اوراق اجاره: اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان ‌دهنده‌ی مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است.
• اوراق بهادار: هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است.
• اوراق مشارکت: اوراق بهادار با نامی که با مجوز “بورس” به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در “بورس” منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند.
• کارگزار : شخصیتی است حقوقی که عمل خرید و فروش سهام در بازار سرمایه یا بورس اوراق بهادار را برای مشتریان انجام می‌دهند و در ازای آن کارمزدی دریافت می‌کند.
• بازارگردان: کارگزار (معامله‌گری) است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق ‌بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.
• بازارهای خارج از بورس: بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه‌ی مذاکره صورت می‌گیرد.
• بستن نماد: توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد.
• پذیره‌نویسی: فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد.
• تابلوی بورس: تابلویی است که برای ارائه اطلاعات طبقه ‌بندی ‌شده اوراق ‌بهادار به‌کار می‌رود؛ از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت‌ها. ( تابلوخوانی چیست؟ )
• تسویه و پایاپای: مرحله‌ی پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود.
• تقاضا: عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار.
• عرضه: عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده.
• حجم مبنا: تعداد اوراق ‌بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد دادوستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد.
• دامنه نوسان قیمت: پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد.
• عرضه اولیه : منظور نخستین عرضه اوراق بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بازار سرمایه یا بورس است.
• سبد: مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود.
• سهم شناور آزاد: بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.
• شاخص: نماگری است که تغییرات قیمت یا بازده یک یا مجموعه‌ای از اوراق ‌بهادار را طی دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد.
• صندوق سرمایه‌گذاری : نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌اند.
• قیمت پایه: قیمت مشخص و بدون قید و شرطی است که توسط فروشنده برای عرضه‌ی سهام در معاملات عمده تعیین و از طریق کارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبنای رقابت در معاملات عمده می‌باشد.
• قیمت آغازین: قیمتی است که در شروع جلسه رسمی معاملاتی برای هر ورقه بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.
• قیمت پایانی: قیمت هر ورقه بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط “بورس” اعلام می‌شود.
• قیمت باز: در مواقعی که خریدار یا فروشنده تعیین قیمت را به کارگزار واگذار می‌نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت باز می‌باشد.
• قیمت محدود: در مواقعی که خریدار یا فروشنده حداکثر یا حداقل قیمتی را برای معامله تعیین می‌نماید، کارگزار دارای دستور معامله با قیمت محدود می‌باشد.
• قیمت معین: در مواقعی که خریدار یا فروشنده قیمت ثابتی را برای انجام معامله تعیین می‌نماید، کارگزار دارای دستور معامله با قیمت معین می‌باشد.
• بازه روز: نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام در روز معاملاتی جاری است. حداقل و حداکثر قیمتی که سهم در طی یک روز معامله می‌شود را بازه روز سهم می‌گویند.
• بازه مجاز: بازه قیمتی است که سهم در طول روز می‌تواند نوسان کند و سفارش خرید و فروش سهام باید در این محدوده باشد.
• بازه هفته: تغییرات قیمت سهام در یک هفته جاری است.
• کد معاملاتی: شناسه “مشتری” جهت انجام معامله اوراق بهادار در سامانه معاملات بازار سرمایه یا بورس است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد.
• نماد معاملاتی : شناسه‌ای است که برای هر یک از اوراق ‌بهادار به صورت منحصربه‌فرد در سامانه‌ معاملات تعریف شده است. این شناسه می‌تواند بصورت حروف، عدد و یا ترکیبی از هر دو باشد.
• قیمت تابلو: قیمتی است که بر اساس عرضه و تقاضای موجود برای هر سهم تعیین می‌شود و ارزش روز هر شرکت بر مبنای این قیمت محاسبه می‌شود.
• نقدشوندگی: عبارتست از درجه سهولت معامله روی یک سهم؛ هرچه سهم از نقدشوندگی بیشتری برخوردار باشد امکان بلوکه شدن سرمایه کاهش می‌یابد.
• دوره مالی: عبارتست از زمانی که شرکت‌ها برای انجام عملیات مالی خود در نظر می‌گیرند. این زمان در ایران معمولا یکسال تعیین می‌شود و شرکت‌ها موظفند در پایان این دوره صورت‌های مالی و سود و زیان خود را به بورس تحویل دهند.
• P/E: عبارتست از تقسیم قیمت یک شرکت بر سود پیش‌بینی شده آن که دوره بازگشت سرمایه را نیز نشان می‌دهد.
• DPS: عبارتست از سودی که پس از پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب در مجمع عمومی تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه به هر سهم پرداخت می‌شود که رابطه عکس با قیمت سهم دارد.
• مجمع عمومی عادی سالیانه: که با حضور سهامداران – بازرس – حسابرس و مدیران شرکت‌ها هر سال یک بار و حداکثر ۴ ماه بعد از پایان سال مالی تشکیل می‌شود و در آن موارد مختلفی از جمله تصویب صورت‌های مالی سال قبل و تصمیم در مورد نحوه تقسیم سود انجام می‌گیرد.
• مجمع عمومی فوق‌العاده: در مواقعی که نیاز به تصمیم‌گیری در مورد بخصوصی که نیاز به تصویب مجمع دارد مانند تصمیم در مورد افزایش سرمایه یا تغییر در اعضای هیات مدیره و غیره باشد تشکیل می‌شود.
• اطلاعات میان‌دوره‌ای: اطلاعاتی است که در دوره‌های فصلی و ماهانه اعلام می‌شود و جریان مالی شرکت را به صورت واقعی نشان می‌دهد. با مقایسه این اطلاعات با بودجه شرکت می‌توان درصد خطای پیش‌بینی شرکت را بدست آورد. شرکت‌ها معمولا برای انجام طرح‌ها و برنامه‌های سود آور و بعضا برای جبران کمبود نقدینگی اقدام به افزایش آخرین سرمایه ثبت شده خود و در نتیجه تعداد سهام شرکت می‌نمایند که این کار با پیشنهاد هیات مدیره و تصویب در مجمع عمومی و تایید سازمان بورس عملی می‌باشد و از طرق مختلف انجام می‌گیرد که عبارتست از آورده نقدی – سهام جایزه و صرف سهام.

در نهایت باید در نظر داشت برای ورود به بازار سرمایه اطلاع از مفاهیم و اصول این بازار یکی از مهم‌ترین ابزاری است که قبل از ورود به آن باید فرا گرفت.

عرضه اولیه | پذیره‌نویسی چه فرقی با عرضه اولیه سهام دارد؟

دنیای بورس: یکی از موضوعاتی که این روزها به محل بحثی میان فعالان بازار سهام تبدیل شده است، موضوع شرکت‌های سهامی عام و نحوه دادوستد سهام این شرکت‌های در بازار سرمایه است. در این شرکت‌ها قسمتی از سرمایه شرکت از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌شود. به این منظور پس از واریز سرمایه تعهد شده از سوی موسسین در شماره حساب شرکت مربوطه، نوبت به پذیره‌نویسی سهام می‌رسد. سپس مراحل ثبت شرکت در مراجع ثبت شرکت‌ها و در نهایت با بازگشایی نماد مربوط به شرکت در بورس یا فرابورس، سهام مذکور مورد دادوستد قرار می‌گیرد. اما پذیره‌نویسی چیست؟ چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام وجود دارد؟

• نقاط اختلاف پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام

در نگاه اول شاید پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام در نگاه سرمایه‌گذاران به ویژه سرمایه‌گذاران جدید بورسی از شباهت زیادی برخوردار باشند. یکی از شباهت‌های پذیره‌نویسی و عرضه اولیه، روش ثبت سفارش یا همان بوک بیلدینگ (Book Building) است. اما تفاوت‌ها کجاست؟

1. در عرضه اولیه سهام در بورس یا فرابورس، محدوده قیمتی برای سهم در نظر گرفته می‌َشود به عنوان مثال طی اطلاعیه‌ای از سوی مقام ناظر اعلام می‌شود که سهام شرکت در محدوده قیمتی 2130 تا 3050 ریال عرضه خواهد شد. از این رو متقاضیان سفارش‌های خود را در این بازه قیمتی در سیستم معاملاتی وارد می‌کنند. پذیره‌نویسی اما در قیمت اسمی یعنی 100 تومان انجام می‌پذیرد.

2. برای عرضه اولیه سهام یک بازه زمانی معمولا 2 ساعته در یک روز در نظر گرفته می‌َشود و سپس بر اساس سفارش‌های ثبت شده در سیستم سهام به متقاضیان تخصیص پیدا می‌کند. در پذیره‌نویسی اما مهلت زمانی حدکثر 30 روزه در نظر گرفته می‌َشود. پذیره‌نویسان با شروع زمان پذیره‌نویسی می‌توانند سفارش‌های خود را در سیستم معاملاتی ثبت کنند و این فرآیند تا زمانی که تمام اوراق مورد نظر شرکت مورد عرضه قرار گیرد ادامه پیدا می‌کند. این فرآیند ممکن است تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه در همان روز اول پذیره‌نویسی به اتمام رسیده یا تا پایان مهلت مقرر شده تداوم یابد.

3. مهمترین تفاوت پذیره‌نویسی و عرضه‌ اولیه سهام اما زمان قابل معامله شدن سهم شرکت در بازار سهام است. در عرضه اولیه بلافاصله در روز بعد از عرضه، نماد شرکت باز شده و با دامنه نوسان 5 درصدی آماده معامله می‌َشود. در پذیره‌نویسی اما پس از اتمام فرآیند، باید مراحل مربوط به ثبت شرکت دنبال شود. این مرحله ممکن است روزها یا ماه‌ها به درازا بکشد. پس از آن است که شاهد بازگشایی نماد معاملاتی در بازار سهام و انجام دادوستد خواهیم بود.

• پذیره‌نویسی چیست؟

پذیره‌نویسی در واقع عملی حقوقی است که به موجب آن شخص متعهد می‎شود تا قسمتی از سرمایه شرکت را تامین کند. فرآیند پذیره‌‌نویسی مستلزم تهیه طرحی از طرف موسسان شرکت است که لازم است به امضای همه آن‌ها رسیده باشد و به اداره ثبت شرکت‌ها و در نقاطی که اداره ثبت شرکت‌ها وجود ندارد، به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم شود.

• ‎پذیره‌نویسان چند نفر هستند و چه ویژگی‌هایی دارند؟

در شرکت سهامی عام هیئت مدیره از حداقل 5 نفر از صاحبان سهم تشکیل می‌شود. از این رو تعداد پذیره‌نویسان باید به حدی باشد که کل شرکا از پنج نفر کمتر نباشند. قانون برای حداکثر تعداد شرکا، شرطی را تعیین نکرده است. بنابراین ممکن است این تعداد بین 5 تا هزاران نفر باشد.

• تعهد پذیره‌نویسی چیست؟

در فرآیند تعهد پذیره‌نویسی، کارگزار پس از بررسی سهام شرکت‌های متقاضی، بهای سهام را مشخص می‎کند و جهت معرفی شرکت برای پذیره‌نویسی متعهد می‌شود تا باقیمانده اوراق بهاداری که تا پایان دوره عرضه اولیه خریداری نشده است را خریداری کند.

همچنین کارگزار پذیره‌نویس باید به سازمان بورس وثیقه و شواهد لازم را ارائه و این اطمینان را ایجاد کرده باشد که می‌تواند به تعهدات پذیره‌نویسی خود عمل کند.

یکی از مزیت‌های روش تعهد پذیره‌نویسی، جلوگیری از رفتارهای سفته‌‌بازانه در هفته‌های آغازین عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سهام است. همچنین باعث می‎شود تا سهام زودتر به قیمت واقعی خود در بازار برسد. با این کار واسطه‎ها در بازار حذف می‎شوند و میزان ریسک سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت‌های تازه‌ وارد، کاهش پیدا می‎کند.

• مهلت پذیره‌نویسی چقدر است؟

بر طبق تبصره یک ماده 23 قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس تعیین‌کننده مدت زمان انجام پذیره‌نویسی است که این مدت عموما بیشتر از 30 روز نخواهد بود. با این حال سازمان بورس می‎تواند با تقاضای موسسان و احراز ادله مستدل، حداکثر 30 روز دیگر پذیره‌نویسی را تمدید کند. تبصره2 همین ماده مقرر کرده نتایج توزیع و فروش اوراق بهادار باید به سازمان اطلاع داده شود.

این امر به منظور حفظ حقوق سرمایه‌گذاران بوده تا سرمایه آنها بدون دلیل در بانک باقی نماند. تبصره 3 ماده فوق پیش‎بینی کرده که استفاده از وجوه دریافتی، پس از تکمیل فرآیند عرضه عمومی توسط سازمان مجاز است. از سوی دیگر در تبصره 4 این ماده آمده است در صورت عدم تکمیل فرایند عرضه عمومی، وجوه تادیه شده باید حداکثر ظرف مدت پانزده روز به سرمایه‌گذاران برگردانده شود.

• ورقه تعهد سهم شامل چه مواردی می‌شود؟

با «ورقه تعهد سهم»، تعهد پذیره‌نویسی تحقق می‎یابد که این امر از قانون فرانسه اقتباس و در لایحه قانونی 1347 ذکر شده است. این ورقه پذیره‌نویسان را قادر می‎سازد تا اطلاعاتی درباره شرکت کسب کنند. بر طبق ماده 13 لایحه قانونی 1347 ورقه تعهد سهم مشتمل بر این موارد است: «سرمایه شرکت. نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره‌نویسان باید به آن حساب پرداخت شود.

تعداد سهام، مبلغ اسمی آن و همچنین مبلغی که در موقع پذیره‌نویسی باید پرداخت شود. هویت و نشانی کامل پذیره‌نویس. نام، موضوع و مرکز اصلی. مدت زمان تشکیل شرکت. شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی و مرجع صدور آن و سرانجام درج اینکه پذیره‌ نویس باید مبلغ پرداخت نشده سهام مورد تعهد را مطابق با مقررات اساسنامه شرکت پرداخت کند».