ابزارهای داد و ستد

گردش 116 هزار میلیارد تومان ابزار مالی – اسلامی در کشور/ اوراق «گام» از معاملات ثانویه حمایت می‌کند

شاپور محمدی، رییس سازمان بور و اوراق بهادار گفت: اوارق گام از معاملات ثانویه حمایت می‌کند و ال سی داخلی در این ابزارهای داد و ستد ابزار گام نهفته شده است.

اعتمادآنلاین| شاپور محمدی، رییس سازمان بور و اوراق بهادار در پنجمین همایش مالی - اسلامی با بیان اینکه در بسیاری از کشورها ابزار مالی - اسلامی صوری سازی شده است، گفت: از این صوری سازی‌ها پرهیز می‌کنیم و به دنبال ایجاد ابزار مالی اسلامی واقعی در کشور هستیم.

وی ادامه داد:‌ تمام ابزارهای مالی - اسلامی در دنیا به غیر از دو ابزار که در آینده نزدیک به این ابزارها هم دستیابی خواهیم داشت در ایران جاری و ساری است ابزارهای داد و ستد به طوری که در حال حاضر 116 هزار میلیارد تومان ابزار مالی - اسلامی در حال گردش داریم.

رئیس سازمان بورس با تاکید بر اینکه تمام معامله سهام بر اساس استانداردهای اسلامی است؛ گفت: 1500 هزار میلیارد تومان سهام در حال معامله است که تماما از ابزارهای مالی - اسلامی هستند.

وی با بیان اینکه خوشبختانه در حوزه ابزار مالی - اسلامی تنوع بسیار زیادی در کشور ما وجود دارد گفت: پیمانکاران می‌توانند از اوراق جعاله استفاده و اسناد خزانه اسلامی هم برای کنترل نرخ‌ها در حال حاضر در حال داد و ستد است.

محمدی ادامه داد: باتوجه به این ابزارهای مالی متنوع عملیات بازار باز می‌تواند شکل بگیرد و در حالی که در 10 سال گذشته هیچ ورقه‌ای در کشور وجود نداشت امروز 120 هزار میلیارد تومان ورقه در گردش است که این اوراق قابل برگشت به بازار هستند و می‌توانیم انقباض پولی را تجربه کنیم.

رئیس سازمان بورس افزود: سایر ابزارهای مرسوم در دیگر بازارها هم با اصول شرعی منطبق هستند و امروز قراردادهای اختیاری خرید و فروش و فروش استقراضی در کشورمان انجام می‌شود و تا پایان سال هم فروش تعهدی سهام عملیاتی خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه در کشوری مانند انگلستان ابزارهای مالی به مشتریان ارائه می‌شود، گفت: در حالی که در کشورهای غربی شاهد استفاده از ابزارهای مالی - اسلامی هستیم چرا نباید در ایران که یک کشور اسلامی است این ابزراها توسعه پیدا نکنند.

وی با اشاره به استقبال از صندوق‌های بازار سرمایه در کشور گفت:‌ در حال حاضر ارزش صندوق‌های بازار سرمایه در ایران 180 هزار ابزارهای داد و ستد میلیارد تومان است.

محمدی درباره انتشار اوراق گام گفت: اوارق گام از معاملات ثانویه حمایت می‌کند و ال سی داخلی در این ابزار گام نهفته شده است.

مقدمه ای بر بورس کالا و فرابورس

در یک تعریف عام عبارت “بورس کالا و فرابورس” به هر بازار متشکل که در آن داد و ستد انجام می گیرد گفته می شود. سازوکار تمرکز داد وستد در این بازارها، رقابتی موثر بین خریداران و فروشندگان ایجاد می کند. امروزه، همزمان با بحث آزاد سازی داد و ستد کالاهای کشاورزی در بسیاری از کشورها و عدم تمایل دولتها به حمایت از محصولات، نیاز به ایجاد بورس کالا به منظور فراهم نمودن زمینه ای برای کشف قیمت محصولات مختلف و سازوکار دادوستد فیزیکی این محصولات بیش از پیش آشکار می شود.

نخستین گام برای ایجاد بورس کالا و فرابورس شناسایی سازوکارها، ویژگی ها، ابزارها، نهادهای اجرایی، نظارتی، حقوقی و قانونی آن است. در این نوشته ضمن معرفی بورس کالا و ویژگی های آن، ابزارهای قابل داد و ستد از قبیل قراردادهای آتی و پیمان آتی و ویژگی هایشان مورد بررسی قرار می گیرد. سپس به چارچوب نظارتی نهادی و قانونی بورس کالا پرداخته می شود و شاخص های ورود کالا به فرابورس معرفی و پیامدهای ایجاد بورس کالا در کشور بررسی می شود.

همواره مدیریت ریسک قیمت یک دارایی مورد توجه اقتصاددانان بوده است. در این میان از جمله روش های تعدیل و کاهش ریسک، پوشش خطر در داد وستد است. استفاده از “ابزارهای مدیریت ریسک قیمت” یا “ابزارهای مشتقه” گرچه به خودی خود در تغییر قیمت دارایی ها موثر نیست; اما نقش مهمی در حداقل کردن تاثیر نوسان های قیمت بر جریان نقدی و موقعیت سودآوری فعالیت های اقتصادی ایفا می کند.

کالاهای اولیه کالاهایی هستند که قیمت آنها با نوسان های شدید و پیوسته همراه است. این واقعیت یعنی بی ثباتی ذاتی قیمت در بازار کالاها که از عرضه و تقاضای آنها ناشی می شود، یکی از دلایل عمده ایجاد بازارهای آتی کالا به عنوان بازارهای متشکل برای داد وستد ابزارهای ریسک قیمت باشد.

ضرورت تشکیل بورس کالا و فرابورس در ایران

بازار کالاهای پایه در بخش های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران همواره با محدودیت ها و دشواری های ساختاری زیادی روبرو بوده و بخش عمده ای از این مشکلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار می باشد که با وجود تلاش های بسیار انجام شده توسط دولت های محترم طی دو دهه اخیر در جهت اصلاح این ساختار، اما شاهد عدم بازدهی مناسب و حصول نتایج مورد انتظار در این بخش بوده ایم به گونه ای که علی رغم صرف هزینه های بسیار توسط دولت برای تنظیم بازار و تعیین قیمت نهاده ها و محصولات، اما در بخش تولید و توزیع و در پی آن مصرف کنندگان همواره با مشکلات فراوانی روبرو بوده اند که مهمترین این مشکلات را می توان به شرح ذیل خلاصه نمود:

1- نوسانات کاذب قیمت محصولات ناشی از ارتباط نامشخص و نامناسب میان عرضه و تقاضا

2- عدم امکان مدیریت ریسک و محافطت از نوسانات آتی قیمت

3- فقدان یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار

4- نبود یک سیستم اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله

5- فقدان یک سیستم جمع آوری، پردازش و تحلیل اطلاعات و آمار تولید، واردات، صادرات و مصرف در جهت اطلاع رسانی به بازار و تصمیم گیری مطلوب

6- عدم هماهنگی میان بخش های تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف

معرفی بورس کالا و فرابورس

بورس کالا محلی برای انجام داد و ستد کالا توسط خریداران و فروشندگان است. فرابورس در واقع امکان مواجهه خریداران و فروشندگان را فراهم می آورد و وجود بورس به تنهایی به خرید و فروش کالا یا قراردادها یا کشف قیمت منجر نمی شود.

خرید و فروش کالاها می تواند به دو صورت انجام شود: متقاضیان می توانند به خرید و فروش کالاها در قالب بازار نقدی یا بازار آتی که دو بازار مجزا، اما مرتبط با یکدیگر هستند، بپردازند. در بازار نقدی کالاها به طور واقعی و فیزیکی در قیمت های مورد توافق دادوستد می شوند. در بازار آتی، قراردادهای آتی (نه خود کالاها) توسط اجزای بازار و از طریق حراج حضوری داد و ستد می شوند.این قراردادها از آن جهت قرارداد آتی نامیده می شوند که براساس آنها تحویل یا دریافت مقدار مشخصی از یک کالای خاص در یک زمان معین تضمین می شود. قراردادهای آتی موجب انتقال سریع مالکیت کالا نمی شوند ابزارهای داد و ستد و منجر به تحویل کالا در زمان آتی خواهند شد.

از مهمترین ویژگی های بسیاری از کالاها نوسان شدید قیمت آنهاست. نوسان قیمت کالاها دلیل اصلی ایجاد بازارهای آتی کالا است. بورس های آتی برای کنترل ریسک ناشی از ناپایداری قیمت کالاها از طریق ارتباط افراد ریسک گریز و افراد ریسک پذیر ( که با به کار گرفتن سرمایه خود در این بازارها و پذیرش ریسک انتظار کسب سود دارند) و افراد خواهان اطلاعات قیمت آتی کالاها، امکان دادوستد را فراهم می آورند. “انتقال ریسک و توزیع آن بین اجزای بازار” مهمترین کارکرد بازارهای آتی کالا است.

“کشف قیمت” یعنی گردآوری و آشکار نمودن اطلاعاتی در مورد قیمت آتی کالاها از دیگر کارکردهای بازار آتی محسوب می شود. براساس قراردادهای آتی، طرفین معامله توافق می کنند که کالای معین را در زمان معینی در آینده براساس قیمتی که اکنون تعیین می شود، دادوستد کنند. بنابراین بین قیمت قرارداد آتی و قیمت نقدی مورد انتظار در آینده رابطه ای بوجود می آید. بازارهای آتی با پیش بینی قیمت های آینده در تصمیم گیری های مصرف کنندگان و سرمایه گذاران آن کالاها موثر هستند.

از دیگر مزایای ایجاد این بازار ها همگانی بودن اطلاعات، انتقال بهینه اطلاعات قیمتی و مقدار کالاهای مبادله شده، ارائه قوانین یکسان در مورد روش های بازپرداخت و نظارت بر بازار، کاهش هزینه های حمل ونقل و تعیین قیمت های آتی دقیق تر است.

عملکرد بازار های آتی موجب ایجاد چنین بازارهایی در اغلب کشورها شده است و به همین دلیل به مرور بازارهای نقدی کالا از طریق فراهم آوردن امکان داد وستد قراردادهای آتی زمینه ساز ایجاد بازارهای آتی شدند. اما باید به این مسئله مهم توجه داشت که ایجاد بازارهای آتی کالا مستلزم وجود پیش شرط هایی است که عدم وجود آنها می تواند به عنوان مانعی برای تحقق اهداف ایجاد بازار های آتی محسوب شود.

بازارهای مالی

در اصطلاح « بازار » به مجموعه یا مکانی گفته می‌شود که در آن، افراد برای خرید و فروش کالا یا خدمات یا اطلاعات گرد هم می‌آیند. در واقع بازار یکی از نهادهای اقتصادی در یک جامعه به شمار می‌رود که در آن افراد خواهان دریافت کالا یا خدمات یا اطلاعات (خریدار) و ارائه دهنده کالا یا خدمات ، اطلاعات (فروشنده) و کالای درخواستی راحت تر یکدیگر را می‌یابند. در بازار باید مبنای واحدی برای داد و ستد بین افراد وجود داشته باشد.

همچنین بازار ممکن است به صورت عمومی باشد یا اختصاصی. برای مثال بازارهای مخصوص خرید پوشاک، بازار مخصوص لوازم خانگی و … را می‌توان در زمره بازارهای اختصاصی درنظرگرفت و بازاری متشکل از همه این بازارها را میتوان بازاری عمومی در نظر گرفت.

بر اساس نوع دارایی داد و ستد شده، بازارها را به دو دسته بازار کالا خدمات و بازارمالی تقسیم می‌کنند.

موضوع مورد مطالعه ما بازار مالی می ‌ باشد.

بازارمالی:

بازار مالی‌ به بازاری گفته می‌شود که در آن خرید و فروش دارایی ‌ ابزارهای داد و ستد های مالی و اوراق بهادار مانند: سهام ، بدهی ها ، اوراق قرضه، مشتقات ، ارزها و غیره صورت میگیرد .

بازارهای مالی به عنوان واسطه بین متقاضیان ( به طور کلی مشاغل ، دولت و …) و تأمین کنندگان ( به طور کلی سرمایه گذاران ، خانوارها و …) عمل می‌ کنند . این بودجه بین آنها اندوخته می شود و در تخصیص منابع محدود کشور کمک می‌ کند .

بازار مالی را نیز از چهار وجه قابل دسته ‌ بندی هستند:

الف) از حیث حقوقی:

• بازار بدهی : بازار بدهی بازاری است که در آن انواع ابزارهای بدهی مانند بدهی یا اوراق قرضه دولتی ، اوراق مشارکت و… بین سرمایه گذاران خرید و فروش می شود.در واقع شرکت ‌ های دولتی یا خصوصی در ازای دریافت وام برای تامین مالی خود، اوراق بدهی دراختیار پرداخت ‌ کنندگان وام قرار می ‌ دهند و از این طریق پرداخت ‌ کنندگان وام سود می ‌ برند.
• بازار سهام: بازار سهام بازاری است که در آن سرمایه‌گذاران با ابزارهای سهام معامله می‌کنند. این بازار یکی از ارکان های اصلی بازار مالی است زیرا شرکت‌ها در آن به وسیله واگذاری سهام خود به سرمایه گذاران ( اعم از شرکت‌ها، نهادهای دولتی و خصوصی و افراد عادی و…)سرمایه خود را تامین می کنند.

ب) از حیث سررسید ابزار مورد معامله:

• بازار پول: بازار پول، بازاری است که در آن دارایی ‌ های پولی، مانند اوراق تجاری، سپرده‌ها، اسناد خزانه و … با سررسید یک سال معامله می‌شوند را بازار پولی گویند. این بازار معمولاً برای وجوه کوتاه مدت است (در واقع از نظر فیزیکی چنین بازار وجود ندارد و معاملات عمدتاً از طریق یک شبکه مجازی مثل نماور اینترنت تلفن و غیره انجام می ‌ گیرد). این نوع بازارها دارای ریسک پایین و نرخ بازده مناسبی هستند.
• بازارسرمایه: بازار سرمایه بازاری است که دارایی‌های مالی میان مدت و بلند مدت در آن معامله می‌شود. این بازار، بازاری است که در آن حداکثر مبادله پول اتفاق می‌افتد و به شرکت ها کمک می‌کند تا از طریق سرمایه خود، سرمایه صاحبان سهام و … به پول دسترسی پیدا کنند و همچنین به سرمایه‌گذاران فرصت سرمایه گذاری در سهام شرکت ها و عضویت در آن ها را می‌دهد.

بازار سرمایه خود به دو دسته بازار اولیه و بازار سبز ثانویه تقسیم می ‌ شود:

راه‌اندازی ابزار ویژه مالی عراق برای داد و ستد با ایران

عراق خبر از ایجاد یک حساب بانکی برای خرید گاز و برق از ایران داده است. گفته می‌شود که مسئولان آمریکا نیز در جریان راه‌اندازی این ابزار ویژه مالی هستند. ایران می‌تواند از این حساب برای خرید دارو و مواد خوراکی استفاده کند.

عراق برای تامین نیازهای خود به انرژی ناگزیر به خرید گاز و برق از ایران است. بر اساس اخبار و گزارش‌های منتشر شده، عراق یک سوم نیازهای خود به برق و گاز را از طریق خرید از ایران تامین می‌کند.

خبرگزاری فرانسه (AFP) روز سه‌شنبه ۱۱ تیر (دوم ژوئیه) با انتشار گزارشی از بغداد خبر از راه‌اندازی یک سازوکار مالی ویژه از سوی عراق برای تداوم خرید برق و گاز از ایران داده است. این ابزار مالی ویژه به عراق امکان می‌دهد که به‌رغم تحریم ایران از سوی آمریکا همچنان داد و ستد خود را با ایران ادامه دهد.

عراق برای راه‌اندازی این سازوکار ویژه مالی نیاز به توافق آمریکا داشت. سه منبع آگاه عراقی خبر راه‌اندازی این ابزار مالی ویژه را به اطلاع خبرنگار خبرگزاری فرانسه رسانده‌اند.

همین منابع گفته‌اند که راه‌اندازی این سازوکار مالی پس از انجام ماه‌ها مذاکره با کشورهای ایران و همچنین آمریکا ممکن شده است.

"اینستکس عراقی"

ابزار مالی ویژه‌ای که عراق راه‌اندازی کرده است، مانند اینستکس، ابزار مالی اتحادیه اروپا برای داد و ستد با ایران است. به این منظور، دولت عراق حسابی در بانک تجارت عراق گشوده است. باید یادآور شد که پس از حمله آمریکا به عراق، نظارت و پیشبرد بازرگانی خارجی عراق برعهده بانک تجارت عراق است.

توزیع برق خانگی در یکی از محلات بغدادعکس: Reuters/S. Shalash

به‌رغم گشایش این حساب بانکی، گفته می‌شود که هنوز اطلاعی درباره نقل و انتقال پول به این حساب منتشر نشده‌است.

عراق هزینه واردات گاز و برق خود از ایران را به این حساب و به دینار عراق به حساب یاد شده واریز می‌کند. ایران حق برداشت از این حساب را ندارد. اما می‌تواند از موجودی این حساب برای خرید دارو و مواد خوراکی از کشورهای دیگر بهره‌برداری کند.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران اعلام کرده است که عراق به علت واردات پیشین برق و گاز، دو میلیارد دلار بدهی به ایران دارد.

سفارت آمریکا و همچنین سفارت ایران در بغداد حاضر به اعلام موضع پیرامون خبر راه‌اندازی این سازوکار مالی نشده‌اند. پیش از این آمریکا اعلام کرده بود که از وابستگی عراق به گاز و برق ایران ناخرسند است.

آمریکا از مسئولان عراق خواسته است تا هر چه زودتر برای تامین نیازهای خود به انرژی جایگزین پیدا کنند. این در حالی است که مسئولان عراقی به آمریکا گفته‌اند برای پایان دادن به خرید گاز و برق از ایران به چهار سال فرصت احتیاج دارند.

عراق با کمبود برق روبه‌رو است. این کشور ۱۴۰۰ مگاوات برق و همچنین ۲۸ میلیون متر مکعب گاز از ایران وارد می‌کند.

بازار پول چیست؟

بازار پول به تجارت در سرمایه گذاری های مبتنی بر بدهی بسیار کوتاه مدت اشاره دارد. در سطح عمده فروشی، معاملات با حجم بالا بین موسسات و معامله گران را شامل می شود. در سطح خرده فروشی، شامل صندوق های سرمایه گذاری مشترک بازارپول خریداری شده توسط سرمایه گذاران فردی و حساب هایی است که توسط مشتریان بانک افتتاح می شود. در تمام این موارد، بازارپول با درجه بالایی از ایمنی و نرخ بازده نسبتا پایین مشخص می شود.

درک بیشتر بازار پول

بازارپول یکی از ارکان نظام مالی جهانی است که شامل مبادله مقادیر زیادی پول بین بانک ها و به عنوان مثال، دولت ایالات متحده است. اکثر معاملات بازارپول، معاملات عمده فروشی است که بین مؤسسات مالی و شرکت ها انجام می شود.

موسساتی که در بازارپول شرکت می کنند، بانک هایی هستند ابزارهای داد و ستد که به یکدیگر و شرکت های بزرگ و سپرده های مدت دار وام می دهند؛ شرکت‌هایی که از طریق فروش اوراق تجاری به بازار که می‌توانند توسط شرکت‌ها یا صندوق‌های دیگر خریداری شوند، پول جمع‌آوری می‌کنند؛ و سرمایه گذارانی که گواهی های سپرده بانکی را به عنوان مکانی امن برای پارک پول در کوتاه مدت خریداری می کنند. برخی از آن معاملات عمده فروشی در نهایت به عنوان اجزای صندوق های سرمایه گذاری مشترک بازار پول و سایر سرمایه گذاری ها به دست مصرف کنندگان راه پیدا می کند.

چه کسی از بازار پول استفاده می کند؟

در بازار عمده‌فروشی، اوراق تجاری یک مکانیسم وام‌گیری محبوب است، زیرا نرخ‌های بهره بالاتر از سپرده‌های مدت‌دار بانکی یا اسناد خزانه است و محدوده سررسید بیشتری در دسترس است. با این حال، ریسک نکول برای اوراق تجاری به طور قابل توجهی بیشتر از ابزارهای بانکی یا دولتی است.

افراد می توانند با خرید صندوق های بازارپول، گواهی سپرده کوتاه مدت (CD) یا اسناد خزانه داری ایالات متحده در بازارپول سرمایه گذاری کنند. برای سرمایه گذاران فردی، بازار پول دارای مکان های خرده فروشی است، از جمله بانک های محلی. کارگزاران راه دیگری برای سرمایه گذاری در بازار پول می باشند.

دولت ایالات متحده اسناد خزانه داری را در بازارپول منتشر می کند که سررسید آنها از چند روز تا یک سال متغیر است. دلالان اولیه آنها را در مقادیر زیادی مستقیماً از دولت می خرند تا بین خود تجارت کنند یا به سرمایه گذاران بفروشند. سرمایه گذاران انفرادی می توانند آنها را مستقیماً از دولت از طریق وب سایت TreasuryDirect یا از طریق یک بانک یا یک کارگزار خریداری کنند. دولت های ایالتی، شهرستانی و شهری نیز اوراق کوتاه مدت صادر می کنند.

صندوق‌ های بازارپول به دنبال ثبات و امنیت با هدف عدم از دست دادن پول و حفظ ارزش خالص دارایی (NAV) در 1 دلار هستند. این خط پایه NAV یک دلاری باعث ایجاد عبارت "شکستن دلار" می شود، به این معنی که اگر ارزش به زیر سطح NAV یک دلار کاهش یابد، بخشی از سرمایه گذاری اصلی از بین رفته و سرمایه گذاران پول خود را از دست خواهند داد. با این حال، این سناریو بسیار به ندرت اتفاق می‌افتد، اما از آنجا که بسیاری از صندوق‌ های بازارپول تحت بیمه FDIC نیستند، به این معنی است که صندوق‌ های بازارپول نیز می‌توانند پول خود را از دست بدهند.

نهاد های بازارپول

موسسات مالی مختلفی که در بازارپول به داد و ستد وام های کوتاه مدت می پردازند، اعضای تشکیل دهنده آن هستند. به عنوان مثال:

بانک مرکزی

بانک مرکزی کشور محوری است که کل بازارپول حول آن می چرخد و به عنوان نگهبان بازارپول عمل می کند و عرضه پول و اعتبار را به نفع ثبات اقتصاد افزایش یا کاهش می دهد. بانک مرکزی خود به طور مستقیم وارد معاملات نمی شود اما بازار پول را از طریق تغییرات در نرخ بهره و عملیات بازار آزاد کنترل می کند.

بانک های تجاری

بانک های تجاری نقشی حیاتی در بازارپول دارند. آنها پیش پرداخت ها و اسناد خزانه را تنزیل می کنند و در مقابل سفته و امثال آن وام می دهند. آنها همچنین در حل مشکلات نقدینگی خود از بازارپول کمک می گیرند.

واسطه های مالی غیر بانکی

علاوه بر بانک های تجاری، واسطه های مالی غیر بانکی نیز وجود دارند که وجوه کوتاه مدتی را به وام گیرندگان در بازار پول وام می دهند. چنین واسطه های مالی عبارتند از: بانک های پس انداز، خانه های سرمایه گذاری، شرکت های بیمه، صندوق های تامین مالی و سایر شرکت های مالی.

انواع ابزارهای بازار پول

صندوق های بازار پول

بازار عمده‌ فروشی پول محدود به شرکت‌ها و مؤسسات مالی است که به ازای هر تراکنش از 5 میلیون دلار تا بیش از 1 میلیارد دلار وام می‌دهند و وام می‌گیرند. صندوق های سرمایه گذاری، سبدهایی از این محصولات را به سرمایه گذاران فردی ارائه می دهند. ارزش خالص دارایی (NAV) چنین وجوهی در نظر گرفته شده است که در 1 دلار باقی بماند. در طول بحران مالی 2008، یک صندوق به زیر آن سطح سقوط کرد. این امر باعث وحشت بازار و خروج گسترده از صندوق‌ها شد که در نهایت منجر به محدودیت‌های اضافی در دسترسی آنها به سرمایه‌گذاری‌ ابزارهای داد و ستد های پرخطرتر شد.

حساب های بازار پول

حساب های بازارپول نوعی حساب پس انداز هستند. آنها سود می پردازند، اما برخی ناشران به دارندگان حساب حقوق محدودی برای برداشت گاه به گاه پول یا نوشتن چک در برابر حساب ارائه می دهند. (برداشت ها توسط مقررات فدرال محدود شده است. اگر از آنها فراتر رود، بانک فوراً آن را به حساب جاری تبدیل می کند.) بانک ها معمولاً سود یک حساب بازارپول را به صورت روزانه محاسبه می کنند و ماهانه به حساب اعتبار می دهند.

به طور کلی، حساب‌های بازارپول نرخ بهره کمی بالاتر از حساب‌های پس‌انداز استاندارد ارائه می‌دهند. اما تفاوت در نرخ‌ های بین حساب‌ های پس‌انداز و بازارپول از زمان بحران مالی 2008 به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. میانگین نرخ های بهره برای حساب های بازار پول بر اساس میزان سپرده گذاری متفاوت است. از آگوست 2021، بهترین حساب بازارپول بدون حداقل سپرده در ایالات متحده، 0.56 درصد سود سالانه ارائه می‌کرد.

گواهی سپرده

اکثر گواهی های سپرده صرفاً صندوق های بازار پول نیستند زیرا با شرایط تا 10 سال فروخته می شوند. با این حال، گواهی های سپرده ای با شرایط کوتاه از سه ماه تا شش ماه نیز در دسترس هستند.

همانند حساب‌ های بازارپول، سپرده‌های بزرگتر و بلند مدت ‌تر نرخ بهره بهتری را به ابزارهای داد و ستد همراه دارند. نرخ ها در آگوست 2021 برای گواهی های سپرده 12 ماهه بسته به اندازه سپرده از حدود 0.50٪ تا 0.70٪ متغیر بود. برخلاف یک حساب بازار پول، نرخ های ارائه شده با گواهی سپرده برای دوره سپرده گذاری ثابت می ماند. معمولاً با برداشت زودهنگام وجوه سپرده شده در گواهی سپرده جریمه ای در نظر گرفته می شود.

اوراق تجاری

بازار اوراق تجاری برای خرید و فروش وام های بدون وثیقه برای شرکت هایی است که نیاز به تزریق نقدینگی کوتاه مدت دارند. فقط شرکت های دارای اعتبار بالا در این بازار شرکت می کنند، بنابراین ریسک ها کم می باشد.

پذیرش بانکدار

پذیرش بانکدار یک وام کوتاه مدت است که توسط بانک تضمین می شود. پذیرش بانکدار که به طور گسترده در تجارت خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مانند چکی است که تاریخ آن به اتمام رسیده و تضمینی است که واردکننده می‌تواند هزینه کالا را پرداخت کند. بازار ثانویه ای نیز برای خرید و فروش پذیرش بانکدار با تخفیف وجود دارد.

یورو دلار

یورو دلار ها، سپرده‌های دلاری هستند که در بانک‌های خارجی نگهداری می‌شوند و بنابراین مشمول مقررات فدرال رزرو نیستند. سپرده های بسیار بزرگ یورو دلار در بانک های جزایر کیمن و باهاما نگهداری می شود. صندوق‌های بازار پول، بانک‌های خارجی و شرکت‌های بزرگ در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند زیرا نرخ بهره در آنها کمی بالاتر از معمول می باشد.

قرارداد بازخرید

رپو یا قرارداد بازخرید (repo)، بخشی از بازارپول وام دهی یک شبه است. اسناد خزانه یا سایر اوراق بهادار دولتی با توافق برای بازخرید آنها به قیمت معین در تاریخ معین به طرف دیگری فروخته می شود.

بازارپول در مقابل بازار سرمایه

بازارپول به عنوان یک بازار معاملات کوتاه مدت (کمتر از یک سال) تعریف می شود و در درجه اول توسط دولت ها و شرکت ها استفاده می شود تا جریان نقدی خود را ثابت نگه دارند و سرمایه گذاران سود متوسطی کسب کنند.

بازار سرمایه به خرید و فروش اوراق بدهی بلندمدت و اوراق بهادار اختصاص دارد. اصطلاح "بازار سرمایه" به کل بازارهای سهام و اوراق قرضه اشاره دارد. در حالی که این روزها هر کسی می‌تواند سهام را در کسری از ثانیه بخرد و بفروشد، شرکت‌هایی که سهام منتشر می‌کنند این کار را با هدف جمع‌آوری پول برای عملیات بلندمدت خود انجام می‌دهند. در حالی که قیمت سهام ممکن است در نوسان باشد، برخلاف بسیاری از محصولات بازار پول، تاریخ انقضا ندارد (البته مگر اینکه خود شرکت فعالیتش را متوقف کند).

پرسش و پاسخ

دلیل نام گذاری "بازار پول" چیست؟

بازارپول به بازار اوراق بهادار بدهی با نقدشوندگی بالا، بسیار امن و کوتاه مدت اشاره دارد. به دلیل این ویژگی ها، آنها اغلب به عنوان معادل های نقدی در نظر گرفته می شوند که می توانند در کوتاه مدت با پول قابل تعویض باشند.

چرا بازارپول مهم است؟

بازارپول برای عملکرد روان یک اقتصاد مالی مدرن بسیار مهم است و این امکان را به پس انداز کنندگان می دهد تا به کسانی که به وام های کوتاه مدت نیاز دارند وام بدهند و سرمایه را برای بهره ورانه ترین ترین استفاده از آن تخصیص می دهد. این وام‌ها که اغلب یک شبه یا برای چند روز یا چند هفته داده می‌شوند، مورد نیاز دولت‌ها، شرکت‌ها و بانک‌ها هستند تا بتوانند تعهدات کوتاه‌مدت یا الزامات قانونی خود را برآورده کنند. در عین حال، به کسانی که پول نقد اضافی در دست دارند، اجازه می دهد تا سود کسب کنند.

چند نمونه از ابزارهای بازار پول چیست؟

بازار پول از انواع مختلفی از اوراق بهادار شامل اوراق خزانه کوتاه مدت (مانند اوراق قرضه)، گواهی سپرده، اوراق تجاری، قراردادهای بازخرید (ریپو) و صندوق های سرمایه گذاری مشترک بازارپول که در این ابزارها سرمایه گذاری می کنند، تشکیل شده است.

آیا در بازار پول امکان ضرر وجود دارد؟

برای سپرده گذاران، اکثر حساب های بازارپول توسط FDIC تا سقف 250000 دلار برای هر موسسه بیمه می شوند. از آنجایی که ابزارهای بازار پول بسیار کم ریسک هستند، عملاً هیچ شانسی برای از دست دادن پول با داشتن گواهی سپرده یا اوراق خزانه وجود ندارد. در دوره‌های تنش مالی شدید، به عنوان مثال، در اوج بحران مالی سال 2008، برخی از صندوق‌های بازارپول برای مدت کوتاهی متحمل ضرر شدند، اما این به سرعت اصلاح ابزارهای داد و ستد شد.

معایب بازار پول چیست؟

از آنجایی که ابزارهای بازارپول عملاً بدون ریسک هستند، سرمایه گذاری ها در این ابزارها نیز با نرخ های بهره بسیار پایین - اغلب نرخ بازده بدون ریسک - همراه هستند. در نتیجه، در مقایسه با دارایی‌های پر ریسک‌ تر مانند اوراق قرضه یا سهام، سود سرمایه یا رشد سرمایه‌ گذاری قابل‌ توجهی ایجاد نمی‌کنند. برخی از انواع حساب‌های بازارپول، مانند گواهی سپرده، می‌توانند پول شما را تا زمان سررسید قفل کنند که می‌تواند از ماه‌ ها تا سال‌ها متغیر باشد.

شرایط یک بازار پول کارامد چیست؟

• استفاده از طیف گسترده ای از ابزارهای مالی
• هدایت پس انداز ها و سرمایه ها به سمت تولید
• تسهیل اجرای سیاست های پولی

جمع بندی

در این مطلب با بازارپول، عملکرد، کاربرد و ابزارهای آن آشنا شدیم. به طور خلاصه: